Etiket: İşbirliği

İşbirliği; ama kimlerle ve nasıl?

Kent Stratejileri tarafından, posted in Ali Rıza Avcan, Genel, İZMİR

Ali Rıza Avcan

Geçtiğimiz günlerde İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi‘nin, Belediye Başkanı Mustafa Tunç Soyer‘in hizmet dönemine isabet eden 15 Nisan 2019-18.09.2020 tarihleri arasındaki dönemde aldığı toplam 1.645 adet kararı ve bu kararın eki komisyon raporlarını inceledim.

Böylesine uzun ve yorucu bir çalışmayı yapmamın temel nedeni ise, İzmir Büyükşehir Belediyesi‘nin 1 yıl 5 ay, 3 günlük; başka bir deyişle, toplam 518 günlük hizmet süresinde hangi resmi, özel ve sivil kurum ya da kuruluşla birlikte çalışma kararı aldığını ya da yardımcı olduğunu, bu yardım ya da işbirliği ilişkisini nasıl kurgulandığını ortaya koyabilmekti.

Bu çalışmanın sonuçlarını sizinle paylaşmadan önce söylemeliyim ki; Seferihisar Belediye Başkanı iken En Şeffaf Belediye Ödülü‘nü alıp 2019 seçimleri öncesinde Uluslararası Şeffaflık Derneği‘nin Şeffaflık Taahhütnamesi‘ni imzalayan İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Mustafa Tunç Soyer‘in hizmet döneminde, birlikte çalışma ya da işbirliği yapma kararı alınan veya yardım edilen kurum ve kuruluşlarla imzalanan protokollerin hiç biri ne belediye meclisi kararı ne de komisyon raporunun eki olarak paylaşılmamış durumda. O nedenle, değişik kurum ve kuruluşlarla imzalanan protokollerin şeffaf olmadığını, bu metinlerdeki düzenlemelerin kamuoyu tarafından bilinmediğini söyleyebiliriz.

Böylesi bir çalışmayı yapmamın çıkış noktası olarak da, İzmir Büyükşehir Belediyesi 2020-2025 Dönemi Stratejik Planı‘yla birlikte 30 ilçe belediyesine ait stratejik planların eş zamanlı olarak hazırlandığı süreçte, İzmir Büyükşehir Belediyesi Özel Kalem Müdürlüğü tarafından tüm ilçe belediyelerine gönderilen 7 Ağustos tarih, 46407285-602.04.99-E187139 sayılı bir yazıyı gösterebilirim.

Bizzat İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Mustafa Tunç Soyer tarafından imzalanan bu yazıda her ilçe belediyesinden, 2020-2025 hizmet döneminde kendi ilçesinde yapacağı projeler hakkında bilgi istenmekte ve doğrudan doğruya İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılmasını arzuladıkları projelerle İzmir Büyükşehir Belediyesi ile birlikte yapılması istenen işbirliği projeleri ile ilgili önerileri sorulup, üç grup halinde hazırlanacak bu proje önerilerinin 19 Ağustos 2019 tarihine kadar yazılı olarak bildirilmesi ve 29 Ağustos 2019 tarihinde İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı ile tüm ilçe belediye başkanlarının katılacağı toplantıda sunulması isteniyordu.

O tarihlerde, Kemalpaşa Belediyesi‘nin 2020-2025 Dönemi Stratejik Planı‘nın hazırlığına eğitim ve planlama süreçleri boyutunda danışmanlık yaptığım için, kısa bir süre içinde gerçekleştirilen yoğun bir çalışma sonucunda 2020-2025 döneminde İzmir Büyükşehir Belediyesi ile Kemalpaşa Belediyesi‘nin işbirliği içinde yapabileceğini düşündüğümüz 16 büyük proje önerisini hazırlayarak bu projelerin ayrıntılarını belirtilen süre içinde yazılı olarak İzmir Büyükşehir Belediyesi‘ne göndermiş ve 29 Ağustos 2019 tarihinde yapılan büyük toplantıda bu projeler Kemalpaşa Belediye Başkanı Rıdvan Karakayalı ve Belediye Başkan Yardımcısı Arzu Külahçıoğlu Altıntoz tarafından, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Mustafa Tunç Soyer‘le diğer ilçe belediye başkanlarına sunulmuştu.

Ardından da Kemalpaşa Belediyesi 2020-2025 Dönemi Stratejik Planı‘nın kabul edildiği tarihe kadar, İzmir Büyükşehir Belediyesi‘ne sunulan 16 büyük proje önerisinden hangisinin kabul edildiği konusunda ısrarlı bir takip yapmış; ancak, hem İzmir Büyükşehir Belediyesi‘nin hem de Kemalpaşa Belediyesi‘nin stratejik planlarının kabul edildiği tarihe kadar önerdiğimiz projelerden hangisinin ortak proje olarak kabul gördüğünü öğrenmemiz mümkün olmamıştı.

Uzun yıllardır büyükşehir belediyeleri ile ilçe belediyeleri ya da birbirine komşu ilçe belediyeleri arasında yapılabilir ve sürdürülebilir işbirliği projelerinin hayata geçirilmesini; böylelikle, belediyeler arasında birlikte iş yapma alışkanlığı ve kültürünün gelişebileceğini savunan biri olarak anlattığım sürecin başlangıcını oluşturan 7 Ağustos 2019 tarihli yazı ve bu yazıda dile getirilen proje talebi beni fazlasıyla heyecanlandırıp umutlandırmakla birlikte; bunun onaylanan stratejik planlara yansıtılamaması, bir o kadar üzmüş ve hayal kırıklığı yaşatmıştı.

Ama yine de 2020 yılının başından bu yana hem ilçe belediyelerindeki hem de İzmir Büyükşehir Belediyesi‘ndeki arkadaş ve dostlarımla görüşerek, 7 Ağustos 2019 tarihli yazıdaki eşit ortaklar olarak birlikte iş yapma düşüncesinin 2020 yılı içinde hayata geçip geçmediğini öğrenmeye çalıştım.

Sözünü ettiğim uzun ve yorucu araştırmayı ise, işte bu sözünü ettiğim ilgi ve merakla, acaba benim bilip öğrenemediğim bir işbirliği, birlikte çalışma girişimi var mı düşüncesiyle başlattım.

İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi‘nin 15 Nisan 2019 tarihi ile 18 Eylül 2020 tarihleri arasında aldığı toplam 1.645 adet kararın ve eklerinin incelenmesi sonucunda ulaştığım sonuçları şu şekilde özetleyebilirim:

İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi 15 Nisan 2019-18 Eylül 2020 tarihleri arasında toplam 79 kurum ya da kuruluşla birlikte çalışma, işbirliği yapma ya da yardım yapma kararı almıştır.

Alınan 79 meclis kararı ile ilgili kurum ve kuruluşlarla bu kurumların kaç kez yardım aldığı ya da birlikte çalışma protokolü düzenlendiği; ayrıca her bir kurum türünün, toplam içindeki oranı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Tablonun ayrıntılı incelenmesinden de anlaşılacağı üzere, en fazla işbirliği protokolü düzenlenen ya da yardım yapılan kurum % 17,75 oranıyla tarımsal kalkınma kooperatifleri, % 15,20 oranıyla ilçe belediyeleri, % 10,15 oranıyla vakıflar ve % 8,87 oranıyla üniversiteler olmuş, onları % 7,59 oranıyla dernekler ve kamu kurumları, % 5,06 oranı ile mesleki ve teknik Anadolu liseleri izlemiştir.

1. En fazla yardım ya da işbirliğine mazhar olan kurumlar

2019 ve 2020 yılları içinde yardım alan ya da işbirliği protokolü imzalayan resmi, özel ve sivil kurum ve kuruluşların yardım alma ya da işbirliği yapma sıklığı, başkanlığını Neptün Soyer‘in yaptığı S.S. İzmir Tarımsal Kalkınma ve Diğer Tarımsal Amaçlı Kooperatifleri Birliği; yani kısa adıyla İzmir Köy-Koop, aynı şekilde yönetim kurulu başkanlığını Mustafa Tunç Soyer‘in yaptığı Tarihi Kemeraltı Yatırım İnşaat Ticaret A.Ş.; yani kısa adıyla TARKEM A.Ş. ve genel müdürlük görevi İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Mustafa Tunç Soyer‘in danışmanı Güven Eken tarafından yapılan ve eski adı İzmir Turizm Tanıtım Vakfı olup yakın zamanda İzmir Vakfı olarak değiştirilen vakıf için diğer kurum ve kuruluşlara göre daha fazladır. Bu 3 kurum, 2019 ve 2020 yıllarında diğer kurum ve kuruluşların aksine bir kez değil, iki kez yardım almışlar ya da kendileriyle 2 kez işbirliği protokolü imzalanmış, geriye kalan 74 kurum ya da kuruluşa ise sadece birer kez yardım yapılmış ya da işbirliği protokolü imzalanmıştır.

2. Tarım sektörüne yapılan yardımlar

2019 ve 2020 yılları içinde tarım sektörü içinde yer alan ziraat odası, kooperatif birliği, tarımsal sulama ve tarımsal kalkınma kooperatifi gibi kurumlara yapılan yardımları ya da bu kurumlarla yapılan protokolleri incelediğimizde, gerçekleştirilen toplam 79 yardım ya da protokolden 22’sinin; yani % 27,84’ünün tarım sektörüne yönelik olduğu görülür.

22 yardım ya da işbirliği protokolü içindeki dağılıma baktığımızda ise en fazla yardımın tarımsal kalkınma kooperatiflerine (14 adet, % 17,75) yapıldığını; bunu 3’er yardımla (% 3,79) sulama kooperatifleriyle tarım birliklerinin izlediğini, bunun dışında kalan 2 ayrı ziraat odasına da (Bergama, Kemalpaşa) iyi tarım uygulamaları ve erken uyarı sistemi kurulması konusunda yardımcı olunduğu belirlenmektedir.

Hangi tarımsal kalkınma kooperatiflerine yardım yapıldığı araştırıldığında ise, Bergama‘daki 4, Ödemiş‘teki 3, Kınık‘taki 2, Kiraz, Aliağa, Beydağ, Seferihisar ve Torbalı‘daki 1’er kooperatife yardım yapıldığı ya da protokol imzalandığı, İzmir’in tarımsal ilçeleri olarak bilinen Tire, Torbalı, Selçuk, Urla, Çeşme, Karaburun, Menderes, Güzelbahçe, Kemalpaşa, Menemen, Dikili, Bayındır ve Gaziemir‘deki tarımsal kalkınma kooperatiflerine şimdiye kadar herhangi bir şekilde yardım yapılmadığı ya da işbirliği protokolü imzalanmadığı görülmektedir.

2020 yılı içinde Tarımsal kalkınma kooperatiflerine yapılan yardımların genel şekli 3 ya da 6 ton büyüklüğündeki sabit süt soğutma tankının temini şeklinde olup (7 adet: Kozak Çamavlu, Kiraz Çömlekçi, Beydağ, Bıçakçı, Göbeller, Bergama Tırmanlar ve Ödemiş Yılanlı TKK); bazı kooperatiflerde (Aliağa TKK), kooperatifin daha önce başka kurumlarla yaptığı protokollerde kooperatif olarak gerçekleştiremediği bakım, onarım ve işletme işlerinin yapılması ya da Seferihisar Doğanbey TKK’ne sağlanan ayrıcalıkta olduğu gibi büyük maliyetli olduğu bilinen bir meyve ve sebze kurutma tesisi kurulması şeklinde gerçekleşmiştir. Yapılan yardımların diğer biçimleri de tarım makinesi temini (Yayakent, Bergama Örenli, Ödemiş Yılanlı TKK), İZKA proje desteği çerçevesinde karma yem üretim tesisi inşaatı (Karakızlar TKK), mevcut mandıranın revizyonu (Kınık Karadere TKK) ve mevcut taş sistem un değirmeninin revizyon, bakım, onarım ve işletilmesi (Ödemiş Demircili TKK) şeklinde gerçekleşmiştir.

3. Derneklere yapılan yardımlar ya da derneklerle imzalanan protokoller

Yardım yapılan ya da işbirliği protokolü imzalanan 6 dernek arasındaki en ilginci, geçtiğimiz günlerde kamuoyunu fazlasıyla meşgul eden dinci ve siyasi bir dernek olarak tanınan Hatuniye İlim Yayma ve İsrafı Önleme Derneği ile Türkiye sermayesinin amiral gemisi TÜSİAD‘dır.

4. Meslek odalarıyla imzalanan protokoller

2019 ve 2020 yılları içinde beş meslek odasıyla birlikte çalışma protokolü imzalanmış olup bunlar sırasıyla İzmir Barosu, Veteriner Hekimler Birliği İzmir Şubesi, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi, TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası İzmir Şubesi ve İzmir Kitap ve Kırtasiyeciler Esnaf Odası‘dır.

5. İlçe belediyelerine yapılan yardımlar

Belediyelerle yapılan yardımların şekil ve miktarı ise oldukça ilginçtir. Ödemiş, Menemen, Tire, Kınık ve Torbalı gibi tarımsal ilçelerde “alaçık” olarak tanımlanan ve daha çok tarımsal ürünün satışının yapıldığı üstü kapalı, etrafı açık yapıların inşaatı İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından üstlenilirken, geriye kalan Kemalpaşa, Bergama, Dikili, Aliağa, Gaziemir, Menderes, Selçuk, Çeşme, Urla, Karaburun, Güzelbahçe, Seferihisar ve Bayındır için böyle bir yardımın yapılmadığı görülmektedir.

Merkezde yer alan ilçe belediyelerinde ise yardımın boyutu ve miktarı değişmekte; ya yarım kalan inşaatların hakediş bedellerinin ödenmesi ya da spor tesislerinin yapılması veya ortak eğitim programları düzenlenmesi için yardım yapılmakta ya da işbirliği protokolü düzenlenmektedir. Balçova ve Gaziemir‘de futbol sahası zeminin yenilenmesi ve tartan pistin yapımı için, Narlıdere‘de ortak mesleki eğitim ve gençlik faaliyetlerinin düzenlenmesi, Konak ve Karabağlar‘da yapılan semt merkezi inşaatı ve sosyal tesis ikmal inşaatı ihale bedelinin % 60’ının ödenmesi, Foça‘da üç adet umumi tuvaletin yapılması, Tire‘de mülkiyeti Tire Belediyesi‘ne ait binanın kütüphane olarak kullanılması amacıyla bakım ve onarımının yapılması bu tür yardımların başlıca örnekleridir.

Sonuç olarak…

Bütün bu araştırma ve incelemeler sonucunda, İzmir Büyükşehir Belediyesi‘nin yardım yapacağı ya da işbirliği protokolü imzalayacağı kurum, kuruluş ve kişilerle ilgili temel bir politikasının, bu politikası çerçevesinde belirlenmiş öncelikli konu ve stratejilerinin olmadığı, yapılacak yardımlarla işbirliği protokolleri için yıllık bir eylem plan ve programı hazırlanmadığı, yardım yapmak ya da işbirliği protokolü yapmak için başvuran kurum ve kuruluşların nasıl seçileceğine dair kriterlerin belli olmadığı, toplam 518 günlük hizmet süresinde yapılan yardımların ya da imzalanan protokollerin, yardım alan ya da protokol imzalayan kurum ya da kuruluş yöneticilerinin kişisel ya da siyasi düzeyde belediye üst yönetimi ile ne ölçüde yakın olduklarına göre belirlendiği anlaşılmıştır.

Ayrıca Ağustos 2019 tarihli Özel Kalem Müdürlüğü yazısında sözü edilen işbirliği projeleri için herhangi bir kararın alınmadığı, yapılacak işbirliği çalışmalarında tarafların eş değerde olmasını sağlayacak ve işbirliği girişimlerinin yapılabilir ve sürdürülebilir olması için herhangi bir modelleme çalışmasının yapılmadığı, ilçe belediyelerine yapılan yardımlarda her zaman olduğu gibi “büyük abi” istediği takdirde, “küçük kardeş“e yardım eder ilişkisinin geçerli olduğu, bu çerçevede muhalif partilere ait belediyelere genellikle yardım yapılmadığı ya da daha küçük ölçekte tutulduğu, İzmir Büyükşehir Belediyesi ile ilçe belediyelerinin “eş ortak” olarak kabul edileceği demokratik, eşitlikçi ve adil bir işbirliği modelinin geliştirilip uygulanmadığı, birini diğerinden fazla kayıran bir sistemin ortaya çıkmaması için tüm ilçe belediyelerini kapsayan adil ve şeffaf bir eylem planı ile programının hazırlanmadığı görülmektedir.

Anlaşılan o ki, hem diğer resmi, özel ve sivil kurum ve kuruluşlarla hem de ilçe belediyeleriyle eş ortak olarak işbirliği içinde çalışıp birlikte iş yapma kültürünü geliştirmek hedefi başka bir bahara kalmıştır…

Özet olarak, belediyelerin elindeki kamu kaynaklarının aynen eski İstanbul ve Ankara büyükşehir uygulamalarında olduğu gibi, din, dil, ırk ve mezhep ayrımı gibi yasal olmayan nedenlerle birtakım vakıf, dernek, kurum ve kişilere aktarılarak israfına neden olmamak için;

1) Belediyelerce yapılacak yardım ya da işbirliği çalışmaları için önceden birtakım kriterlerin belirlenmesi ve bu kriterlerin kamuoyu tarafından bilinmesi,

2) Yapılan yardım miktarı ile imzalanan işbirliği protokollerinin şeffaflık, bilgi edinme ve bilgiye ulaşım hakkı uyarınca kamuoyuna duyurulması, protokollerde kullanılan dilin basit, anlaşılır bir hale getirilerek anlaşılmayan, eksik kalmış ve yanlış anlamalara yol açacak hiçbir noktanın bırakılmaması,

3) Yardım ya da işbirliği talebi ile başvuran kurum ya da kişilerin belirli periyotlarla halka duyurulması,

4) Değişik resmi, özel ve sivil kurum ve kuruluşlara tek yanlı olarak yardım yapmak yerine birlikte iş yapmayı sağlayacak işbirliği modellerinin geliştirilip uygulanması sağlanmalı;

Böylelikle yardım ya da işbirliği yapma konusunda herkese örnek olabilecek demokratik bir adım atılmalıdır.

Önemli Not: İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi‘nin 2019 ve 2020 yılları içinde resmi, özel ve sivil kurum ve kuruluşlara yardım yapılması ya da bu kurum ve kuruluşlarla işbirliği protokolü imzalanmasına ilişkin kararlarının tarih ve sayısıyla yardım ya da protokolün konuları aşağıdaki linke eklenmiş PDF formatındaki dosyada görülebilir.

ibb-2019-2020-yardim-ve-isbirligi-kararlariİndir

Protokoller ve şeffaflık…

Kent Stratejileri tarafından, posted in Ali Rıza Avcan, Genel, STRATEJİK İŞBİRLİKLERİ, İZMİR

Ali Rıza Avcan

“Pacta sunt servanda” (Anlaşmalar her zaman gözlemlenmelidir)

‘Protokol‘ sözcüğünün Türkçe Sözlük’teki karşılığı iki ayrı anlamı ifade ediyor.

İlk anlamı “kimi törenlerde ve durumlarda uyulması gereken kuralların genel adı” olarak tanımlanıyor.

İkinci anlamı ise, “resmi bir toplantı, oturum, soruşturma ve benzeri sonunda iki yanca imzalanan, ilerde yapılacak bir anlaşmaya, sözleşmeye dayanak olacak belge” olarak tanımlanıyor.

Biz bugün burada bu sözcüğün birinci anlamı ile değil, ikinci anlamı üzerinde duracağız: İki ya da daha fazla taraf arasında önceden belirlenen ilke ve yöntemler boyutunda yapılan anlaşmalar üzerinde duracağız. Özellikle İzmir’de son günlerde İzmir Büyükşehir Belediyesi ile Türkiye Mimar ve Mühendis Odaları Birliği’ne (TMMOB) bağlı meslek odaları arasında imzalanan protokol üzerinde duracağız.

Bilindiği gibi İzmir Büyükşehir Belediyesi hem Anayasa, hem de 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile 5393 sayılı Belediye Kanunu hükümlerine göre bir kamu kurumudur.

Aynı şekilde Türkiye Mimar ve Mühendis Odaları Birliği de kendisinin oluşumunu sağlayan 6235 sayılı Türk ve Mühendis Odaları Birliği Kanunu’nun 1. maddesine göre “kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşu“dur.

Ele aldığımız protokol, 21 Ekim 2019 tarihli protokolün 3. maddesinde de belirtildiği gibi, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 13 ve 75. maddeleri ile 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu’nun 2. maddesinin (c) maddesi hükümlerine dayanılarak düzenlenmiştir.

Protokolün yasal dayanağını oluşturan 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun ‘Hemşeri Hukuku‘ ile ilgili 13. maddesinde, “Belediye, hemşehriler arasında sosyal ve kültürel ilişkilerin geliştirilmesi ve kültürel değerlerin korunması konusunda gerekli çalışmaları yapar. Bu çalışmalarda üniversitelerin, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının, sendikaların, sivil toplum kuruluşları ve uzman kişilerin katılımını sağlayacak önlemler alınır.“,

Ayrıca, aynı kanunun ‘Diğer Kurumlarla İlişkiler‘ başlığını taşıyan 75. maddesinin (c) fıkrasında, “Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, kamu yararına çalışan dernekler, Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınmış vakıflar ve 7/6/2005 tarihli ve 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu kapsamına giren meslek odaları ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir. Diğer dernek ve vakıflar ile gerçekleştirilecek ortak hizmet projeleri için mahallin en büyük mülki idare amirinin izninin alınması gerekir.” 

Hükümleri yer aldığına göre yarın öbür gün İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin ya da diğer belediyelerin ticaret, sanayi ve esnaf odalarıyla, Mülkiyeliler Birliği gibi kamu yararına çalışan derneklerle ve vergi muafiyeti tanınmış vakıflarla protokol imzalaması da mümkün görülmektedir.

Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının, kamu yararına çalışan derneklerin, vergi muafiyeti tanınmış vakıfların kendi görev, yetki ve sorumluluk alanlarına giren konularda belediyelerle protokol imzalayıp işbirliği içinde çalışmaları oldukça yararlı ve doğru bir girişim olmakla birlikte; merkezi yönetimin yerel yönetimler üzerindeki vesayet denetiminin azaltılabilmesi amacıyla izin verilenlerin dışında kalan diğer dernek ve vakıflarla işbirliği yapma konusunda valilere tanınan yetkinin kaldırılarak, bu konudaki tüm yetkinin belediyelere verilmesi gerekmektedir.

Ayrıca, 31 Mart 2019 tarihli yerel seçimler öncesinde Seferihisar Belediyesi’nin Uluslararası Şeffaflık Derneği’nden aldığı Şeffaf Belediyecilik Ödülü‘ne esas olan denetim raporunun, dernekle belediye arasında imzalanan protokolün ‘gizlilik ilkesi‘ nedeniyle (!!!) belediye başkanının onayı olmadan kamuoyuna açıklanmadığını hatırladığımız için; 

izmir-tmmob-2Başkanı ve meclis üyeleri halkın oyuyla seçilen belediyelerle ilgili her türlü işbirliği çalışmasının  halkın bilgi alma hakkı çerçevesinde şeffaf bir şekilde yapılması; hem düzenlenen işbirliği protokollerinin hem de bu protokoller çerçevesinde alınan her görüşme ve kararın; ayrıca, bu kararlar çerçevesinde hayata geçen her uygulamanın Aziz Kocaoğlu dönemindeki İzmir Ekonomik Kalkınma ve Koordinasyon Kurulu (İEKKK) uygulamasında olduğu gibi kapalı kapılar ardında değil, kamuoyunun gözü önünde şeffaf bir şekilde; özellikle de belediye meclislerinden onay alınması ya da bilgi verilmesi suretiyle yapılması uygun ve doğru olacaktır.

Belediyelerin kültür ve sanat politikaları

Kent Stratejileri tarafından, posted in Genel, STRATEJİK ORTAKLIKLAR, İZMİR

Ali Rıza Avcan

Geçtiğimiz günlerde İzmir Büyükşehir ve Konak belediyeleri ile Swissôtel Büyük Efes Oteli’nin birlikte düzenlediği Büyük Efes Sanat Günleri‘nin konuğu olduk. Organizasyon kapsamında düzenlenen panelleri izledik, sanat galerilerinin, müzelerin, üniversitelerin ve sanatçıların açtığı küçük sergileri, standları dolaştık. Organizasyonu düzenleyenlerle konuşarak hoşumuza giden şeylerle gördüğümüz eksiklikler konusundaki görüşlerimizi ileterek bu güzel organizasyon için kendilerini kutladık.

Bence bu organizasyonun en önemli etkinliklerinden biri, İzmir Kültür Platformu Girişimi adına Sarp Keskiner‘in, Konak Belediyesi adına Başkan Yardımcısı Eser Atak‘ın ve İzmir Büyükşehir Belediyesi adına Kültür ve Sanat Daire Başkanı Funda Erkal‘ın konuşmacı olarak katıldığı “Yerel Yönetimler ve Kültür/Sanat Politikaları” paneliydi. 

rachel-valdes-camejos-composicion-infinita_sonia-narang_crop

Yeterince duyuru yapılmayışı nedeniyle oldukça az sayıdaki katılımcı tarafından izlenen bu panelin konusu, başta İzmir ve Konak belediyeleri olmak üzere tüm belediyeler için oldukça önemli olmasına karşın katılımcılar arasında gerek İzmir ve Konak belediyelerinden gerekse diğer belediyelerden tanıdık, bildik yüzlere rastlayamadığımız için onların bu panelden haberdar olmadıklarını ya da önemsemediklerini düşündük. Oysa bu panel, verdiği süre itibariyle belediyelerde, özellikle İzmir’deki belediyelerde kültür ve sanat adına sürdürülen etkinlikleri tartışıp ortak bir akıl yaratma konusunda oldukça uygun bir ortam sağlıyabilirdi. O anlamda, panelde sadece İzmir Büyükşehir ve Konak belediyesi yetkililerinin var olup konuşmuş olması, geriye kalan diğer 28 belediyenin bu konuşmanın yapıldığı ortamda olmaması, aslında kültür ve sanata duydukları ilgiyi gösteriyordu diye de düşünebiliriz.

Çünkü, panelde ve özellikle de panelin soru-cevap kısmında belirtildiği gibi, başta İzmir Büyükşehir Belediyesi olmak üzere tüm belediyelerin kültür-sanat konusunda önceden belirlenmiş temel bir politika, strateji ve eylem planları bulunmamaktadır. O nedenle kültür ve sanatla ilgili her şeyi anın akışına göre, plansız, programsız yapıyorlar ve o nedenle de aynı anda birbirlerinden habersiz birbirine benzer etkinlikler düzenliyorlar. Çünkü çoğu kez de birbirlerini izlemedikleri için birbirlerinden haberleri olmuyor.

İkincisi, “kültür“, “sanat“, “zanaatkarlık“, “el sanatı“, “halk sanatı/folklor“, “sosyal işler“, “halkla ilişkiler“, “boş zaman/rekreasyon“, “sosyal etkinlik” ve “tanıtım” gibi kavram ve sözcükler konusunda kafaları fazlasıyla karışık olduğu ve çoğu kez bunları birbirlerine karıştırdıkları için belirli insan gruplarıyla yaptıkları tüm etkinliklerde bir şarkı ya da türkünün söylenmesini, bir oyunun oynanmasını, bir grafiğin çizilmesini bile kültür-sanat etkinliği olarak niteliyorlar. Nitekim Konak Belediye Başkan Yardımcısı Eser Atak‘ın yaptığı konuşma ve sunumda belediyenin düzenlediği kurslarda, etkinliklerde yaptıklarını bu kategori altında anlatması bile bunun en iyi örneğiydi.

Üçüncüsü, çoğu belediye “kültür-sanat etkinliği “olarak gerçekleştirdiği; aslında her biri bir “sosyal etkinlik” olan bu çalışmalarda kültür ve sanatın alanına giren birçok konuyu unutmakta ya da ihmal etmektedir. Bunun en iyi örneği ise kültürel değerlerin yönetimi ile ilgili faaliyetler; özellikle de müzecilik ve sergileme etkinlikleridir. Konak Belediye Başkan Yardımcısı Eser Atak‘ın gerçekleştirdikleri kültür-sanat etkinlikleriyle ilgili sunumda belediyeye ait müzelerin, belediyenin restore ettiği, koruyup kolladığı kültürel değerlerin gündeme getirilmemesi, bunlarla ilgili çalışmaların anlatılmamış olması bu anlamda büyük bir eksikliktir.

Dördüncü bir husus ise, büyükşehir belediyesi ile ilçe belediyeleri arasında kültür ve sanat alanında birlikte çalışma düşünce ve kültürünün olmayışıdır. İşte o anlamda, bugüne kadar hiçbir belediyenin bir kültür ya da sanat hizmetini diğerleriyle birlikte yaptığını bilmez, her birinin diğerinden farklı aynı şeyleri tekrarladığına tanık olur dururuz. Oysa her bir belediyenin bu konularda birbirinden habersiz bir gayretkeşlikle harcadığı bütçelerin büyüklüğünü ve bunların bir araya gelişlerinde yaratacağı o müthiş sinerjiyi düşündüğümüzde; “işbirliği“, “stratejik ortaklık“, “stratejik işbirliği”  ve “iş ortaklığı” (workshare) gibi beraberliklerle hem birbiriyle uyumlu ve birbirini tamamlayıp bütünleyen hem de daha kalıcı, sürdürülebilir ve kurumsallaşan kültür ve sanat hizmetleri üretebilecekleri düşünülmeli, tasarlanmalı ve hayata geçirilmelidir. 

art_n_culture_masthead_1200x645

Sonuç olarak, 

  • Başta İzmir Büyükşehir Belediyesi olmak tüm ilçe belediyelerinin kişisel ve kurumsal egoları aşarak ve birlikte iş yapmak niyetiyle kültür ve sanat alanında bir araya gelerek,
  • İzmir ve ilçelerinde uygulayacakları kültür-sanat politika ve stratejilerini belirleyerek, ortak eylem planlarını hazırlayarak daha kalıcı, sürdürülebilir bir hizmet üretmelerini,
  • Kültür ve sanat alanındaki hizmetlerde birlikte iş yapma düşüncesini “stratejik ortaklık“, “stratejik işbirliği“, “işbirliği” ve “iş ortaklığı” (workshare) gibi yöntemlerle yaşama geçirmelerini;
  • Böylelikle kurumsallaşan hizmetlerle Türkiye ve Dünya ölçeğinde ses getirebileceklerini düşünüyor ve bütün bunları büyük bir samimiyetle kendilerine öneriyorum.

Önemli bir yönetim stratejisi: İşbirliği – 2

Kent Stratejileri tarafından, posted in Ali Rıza Avcan, Genel, STRATEJİK İŞBİRLİKLERİ, İZMİR

Ali Rıza Avcan

Önemli bir yönetim stratejisi olarak işbirliğini ele aldığımız bu yazının ilkinde belediyeler arasındaki işbirliğini ele alıp bunun gerekliliğini vurgulamaya çalışmıştık.

Bugün ise bir kentin yaşamındaki diğer önemli aktörlerden, merkezi yönetim kuruluşları olan valilikler, bakanlık temsilcilikleri, meslek odaları, demokratik kitle kuruluşları ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğinden söz etmeye çalışacağız.

‘Eski’ Türk Dil Kurumu’nun 1981 baskılı ‘eski’ Türkçe Sözlüğüne göre ‘işbirliği’ sözcüğünü, “amaçları ve çıkarları bir olanların kurdukları çalışma ortaklığı” olarak tanımlanıyor.

motivasyon-004

Bu tanıma göre birden fazla taraf arasında işbirliği yapılabilmesi için ortada ortak bir çıkar ve amacın olması, işbirliğine taraf olanların bu amaç ve çıkarlar çerçevesinde bir araya gelmesi ve kendi başlarına yaptıklarından farklı bir çalışma ortamı yaratmaları gerekiyor.

Sözcüğün anlamını açıklayan Türk Dil Kurumu’na göre birden fazla olan tarafların amaç ve çıkarları arasında bir ortaklık olması için, iyi niyetli olduğunu varsaydığımız her bir tarafın öncelikle kendisi dışındaki diğer tarafların amaç ve çıkarlarını bilmesi, öğrenmesi gerekiyor.

Ardından da her birinin net ve kesin bir iradeyle bir araya gelerek kendi amaç ve çıkarlarıyla diğer tarafların amaç ve çıkarları arasındaki ortak noktaları arayıp bulmaları, buldukları ortak noktalar üzerinde karşılıklı bir anlaşmanın sağlanabilmesi için mevcut koşulların bu işbirliği için uygun olup olmadığını araştırması gerekiyor.

İşbirliği konusu ile ilgili taraflar arasında amaç ve çıkarlar açısından ortak noktalar bulunduğunu belirleyen tarafların öncelikle bir araya gelip bu ortak amaç ve çıkarları görüşüp tartışmaları gerekiyor.

Yapılan görüşme ve tartışmalar sonucunda netleşen bu ortak ve çıkarlar üzerinden işbirliğinin konu, amaç, hedef, kapsam, süre, yöntem ve eylem programı gibi farklı boyutları konusunda bir planlamanın yapılması ve olası uygulamanın izleme ve değerlendirilmesi ile ilgili ilke ve yöntemlerin belirlenmesi gerekiyor.

Ardından da tüm tarafların katılımıyla işbirliğinin uygulamaya sokulması gerekiyor.

Görüldüğü gibi basit bir işbirliğinin tasarlanıp uygulanması ve uygulamanın izlenip değerlendirilmesi bile uzun, zahmetli ve yorucu çalışmaları gerektiriyor.

Ayrıca amaç ve hedeflerde bir esneklik yaratmak, tavizler verebilmek konusunda fedakârca davranmayı da bilmek gerekiyor.

toplanti-012

Oysa hayat kısa ve her şeyi hemen yapmak, yapılanın meyvesini acilen toplamak gerekiyor…

O kadar düşünüp taşınıp plan yapmaya filan da vaktimiz yok.

Ayrıca kendim dururken, şişkinleşmeyi bekleyen egom kendi amaç ve hedeflerimi öncelerken “diğerlerini hiç bekleyemem” demek o kadar kolay ki…

“Yola önce ben çıkmalıyım ve kimseyi dinlememeliyim…“, “Kimseyle birlikte olmak, işbirliği yapmak gibi dertlerim filan olmamalı…” Çünkü hedefe ilk ulaşan yarışı kazanır ve geride kalanlar sadece kaybedenlerdir… Ayrıca “ben o kadar sıkıntıya da gelemem, başkalarının tafrasını çekemem…“

“Az olsun, küçük olsun ama benim olsun!“

“Kazanırsam benim olur, kazanamazsam benim yenilgimle yıpranan umutlar nasılsa o işin yapılmasını daha da zorlaştırır…“

Hele bir de araya din, mezhep, etnik ayrımlar ve siyasal rekabet girmişse, bunlar ayrılığın malzemesi ya da nedeni yapılmışsa; işler işte o zaman daha da bir kolaylaşır… “Ben onunla bir araya gelemem ki”, “bizim onlarla birlikte iş yapmamız mümkün olmaz” gibi gerekçeler arka arkaya sıralanır…

Ancak amaç ve hedef bir kamu mülkünün, halka ait bir değerin ya da zenginliğin paylaşılması, diğer bir deyimle yağmalanması söz konusu olduğunda bazı tarafların, özellikle de o kentte var olan sermaye çevrelerinin ve örgütlerinin, başka konularda bir araya gelemezken bu tür konularda kolaylıkla bir araya geldiklerini, belediye başkanının sağında ve solunda yer alarak “örnek” bir beraberlik sergilediklerini görmek de her zaman için mümkündür.

EXPO 2015 ve 2020 adaylık süreçlerinde büyük bir lokma olarak hedefe konulan ‘İnciraltı’, geçmişte ve günümüzde ‘Basmane Çukuru’, ‘Kültürpark’ ve ‘Körfez Geçiş Projesi’ gibi konularda görülen rant odaklı ortaklıklar ya da besleyip büyütüp İstanbul sermayesine teslim edilen Tansaş, Kipa ve İzair gibi işbirlikleri bunun en kolay hatırlanan, en somut örnekleridir.

Aslında bütün bunlar bildiğimiz, gördüğümüz, tanık olduğumuz şeyler…

f7582cab-7b47-4220-95bf-d1a8ce9f2540

İşte o nedenle belediyelerimiz, valiliklerimiz, bakanlıkların il örgütleri, meslek odalarımız, demokratik kitle örgütlerimiz ve de sivil toplum kuruluşlarımız ne kendi aralarında ne de diğer taraflarla bir araya gelmede, birlikte iş yapmada, işbirlikleri oluşturmada –ne yazık ki- başarılı olup sonuç alamıyorlar, bir araya gelseler bile bunu sürdüremiyorlar.

Çünkü işin püf noktasının katılımcı ve çoğulcu demokrasi olduğunu bilmekle birlikte; temsili demokrasinin araçlarından biri olan seçilmişler tarafından atanarak ya da bizatihi seçilerek edindikleri kendi güçlerini ve küçük iktidar alanlarını korumaktan vazgeçemiyorlar…

Kente Dair Okumak – 2

Kent Stratejileri tarafından, posted in Genel, STRATEJİK ORTAKLIKLAR, STRATEJİK İŞBİRLİKLERİ

Beraber
Richard Sennett
İngilizce’den çeviren: İlkay Özküralpli
Ayrıntı Yayınları, Birinci Baskı 2012, İstanbul, 350 sayfa

0000000393815-1

Bir üçleme olarak tasarlanan kitaplardan ilki olan Zanaatkâr’dan sonraki ikinci kitabı Beraber’de Richard Sennett günümüzün son derece cemaatçi, yarışmacı ve benmerkezci dünyasında işbirliği yapmayı,  nasıl öğrenebileceğimizi sorguluyor.

Irksal, etnik, dinsel ya da ekonomik olarak çok farklı insanlarla bir arada yaşamak bugünkü medeni toplumların karşısına dikilen en önemli sorunlardan biridir. Genel olarak bizim gibi olmayan insanlarla ilişkiye girmekten kaçarız ve modern politikalar bir kent politikasından çok bir kabile politikasına yakındır. Richard Sennett, görünenin ötesini düşünmeye kışkırtan bu kitabında, kabileciliğin, bencilliğin nedenleri üzerinde dururken, bu konuda neler yapılması gerektiğini de tartışıyor.

Sennett’e göre, işbirliği bir beceri işidir ve başarılı bir işbirliğinin temelinde çekişmeden çok dinlemeyi ve tartışmayı öğrenmek yatar. Sennett, Beraber’de, insanların sokak köşelerinde, okullarda, işyerlerinde ve yerel politikada ya da sanal dünyada nasıl işbirliği yapabileceğini keşfe çıkıyor. Bu yolculukta, ortaçağdan günümüze, köle topluluklarından Paris’in sosyalist gruplarına ve Wall Street çalışanlarına uzanan işbirliği ritüellerinin gelişim seyrini izliyoruz. Üç bölüm halinde, işbirliğinin doğası, neden zayıfladığı ve nasıl güçlendirilebileceğini tartışan Sennett bizi şöyle uyarıyor: Eğer karmaşık ilişkiler ağı haline gelmiş toplumlarımızın refahını istiyorsak, işbirliği yapma, ortak çalışma becerisi kazanmamız ve geliştirmemiz gerekir. Ve yine bizi şöyle temin ediyor: Bunu yapabiliriz çünkü işbirliği kapasitesi insanın doğasında vardır.

ozdeyisRichard Sennett
1943’te Chicago’da doğdu. 1964’te Chicago Üniversitesi’nden mezun oldu. 1969’da Harvard Üniversitesi’nde doktorasını verdi. New York Üniversitesi’nde sosyoloji profesörü, İnsan Araştırmaları Merkezi’nde yönetici ve Politika Araştırmaları Merkezi’nde baş araştırma görevlisi olarak çalıştı. Çocukluğunda viyolonsel çalmayı öğrendi; halen New York’ta bazı oda müziği topluluklarında çalmaktadır. The New York Times Book Review ve The New York Review of Books’a sık sık katkıda bulunmaktadır. Kentli ailelerin hayatı ve toplumsal psikoloji üzerine birçok kitap yazmıştır.

Başlıca Yapıtları:
(Editör ve katkıda bulunan olarak)
• Classic Essays on the Culture of Cities (1969)
• Nineteenth Century Cities: Essays in The New Urban History, Yale (1969)
• Families Against the City: Middle Class Homes of Industrial Chicago 1872-1890, Harvard (1970)
• The Uses of Disorder: Personal İdentity & City Life (1970)
• The Hidden Injuries of Class (1972), (Jonathan Cobb’la birlikte)
• The Psychology of Society: An Anthology, Knopf (1980), (editör olarak)
• Beyond the Crises Society (1977), (Alain Touraine, T.B. Bottomore ve diğerleriyle birlikte)
• Authority, Knopf (1980), (Otorite, Ayrıntı Yayınları, 1992)
• The Conscience of The Eye, The Design and Social Life of Cities, Faber and Faber (1990), (Gözün Vicdanı, Kentin Tasarımı ve Toplumsal Yaşam, Ayrıntı Yayınları, 1999)
• The Fall of Public Man (1992), (Kamusal İnsanın Çöküşü, Ayrıntı Yayınları, 2002)
• Flesh and Stone, The Body and The City in Western Civilization, Norton (1994), (Ten ve Taş, Batı Uygarlığında Beden ve Şehir, Metis Yayınları, 2002)
• The Corrrosion of Character-The Personal consequences of Work in The New Capitalism, Norton (1998), (Karakter Aşınması – Yeni Kapitalizmde İşin Kişilik Üzerindeki Etkileri, Ayrıntı Yayınları, 2002)
• Respect in a World of İnequalty, Penguin (2003), (Saygı – Eşit Olmayan Bir Dünyada, Ayrıntı Yayınları, 2005)
• The Culture of the New Capitalism, Yale (2006), (Yeni Kapitalizmin Kültürü, Ayrıntı Yayınları, 2009)
• The Craftman, Allen Lane (2008), (Zanaatkâr, Ayrıntı Yayınları, 2009)
• How I Write: Sociology as Literature, Rhema-Verlag (2009)
• The Foreigner: Two Essays on Exile, Notting Hill (2011)
• Together: The Rituals, Pleasures, and Politics of Cooperation, Yale (2012), (Beraber, Ayrıntı Yayınları, 2012)

Romanları (Kurgu Eserleri)
• Palais Royal (1986)
• An Evening of Brahms (1984)
• The Frog Who Dared to Croak (1982)

Richard Sennett’in e-kitaplarına ve makalelerine ulaşmak için: 

https://yadi.sk/d/6B1IFcShqxyaT

 

Önemli bir yönetim stratejisi: İşbirliği – 1

Kent Stratejileri tarafından, posted in Ali Rıza Avcan, Genel

Elimde Avrupa Konseyi (CoE), Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ve Açık Toplum Vakfı’nın Yerel Yönetim Girişimi (YYG) tarafından hazırlanmış “Belediyeler Arası Yurtiçi İşbirliği” isimli bir el kitabı var.

Belediyeler arasındaki işbirliklerinden söz edip bunun ne anlama geldiğini, işbirliği dostu olmanın ne demek olduğunu, bunun nasıl başlatılacağını, işbirliğinin yasal biçimlerini, finansmanın nasıl sağlanacağını, hesap verebilirliğin biçimlerini, karar verme ve uygulama süreçlerini anlatıyor.

Oldukça yararlı bulduğum bu el kitabını ilgiyle okuyorum.

isbirligi-014Okudukça büyük bir iyi niyetle hazırlanan bu kitaptan birçok belediye başkanıyla belediye yöneticisinin haberdar olmadığını düşünüyorum.

Haberdar olanların da ya başarısızlıkla sonuçlanan girişimleri sonucunda ya da işin kolayını tercih ettikleri için bu önemli konuyu çoktan gündemlerinden düşürdüklerini biliyorum.

Evet, öyle bir toplumda yaşıyoruz ki, aynı konularla ilgilenen ya da aynı sorunları yaşayan hiç kimse bir araya gelip birlikte iş yapmayı, birlikte üretmeyi sevmiyor.

Herkes, çoğunlukla da herkes kendi bildiği, inandığı ve hayran olduğu egosu doğrultusunda davranmayı seviyor.

Hemen yanı başındakiyle, aynı dili konuştuğu, aynı amaç doğrultusunda mücadele ettiği ile birlikte çalışmayı sevmiyor.

Büyükşehir belediye başkanları kendilerine yasalarla verilmiş olan gücü, çoğu kez yanına alması gereken ilçe belediye başkanlarını ezerek sonuna kadar kullanmayı, böylelikle kendi gücünü sergilemeyi seviyor.

İlçe belediye başkanları da kendilerinin şube müdürü yerine konulduğu şikâyetinde bulunurken hem büyükşehir belediye başkanlarıyla hem de kendi konumundaki ilçe belediye başkanlarıyla bir araya gelmeyi, birlikte iş yapmayı düşünmüyor.

Oysa İzmir özelinde düşündüğümüzde yerleşim alanları itibariyle birbirine benzer özelliklere sahip Konak ve Karabağlar belediyelerinin, mobilya sektörü konusunda Buca ve Karabağlar belediyelerinin, Gediz Havzası’nın korunması konusunda Karşıyaka, Çiğli ve Menemen belediyelerinin, çevre sorunları konusunda Aliağa ve Foça belediyelerinin, Çeşme Yarımadası’nın ortak sorunları nedeniyle Güzelbahçe, Urla, Karaburun, Seferihisar ve Çeşme belediyelerinin bir araya gelerek, hatta bu beraberliğe İzmir Büyükşehir Belediyesi’ni de dahil ederek büyük bir sinerji yaratabileceklerini düşünüyorum.

Evet, belediyelerimizin kendi aralarında bir araya gelerek kurdukları birlikler var. Ege Belediyeler Birliği ya da Kıyı Ege Belediyeler Birliği gibi. Buna bir de bir zamanlar var olup şimdi ne olduğunu bilmediğimiz Yarımada Belediyeler Birliği’ni de dahil edebiliriz.

Ancak bu birliklerin bugüne kadar eğitim amacıyla yurtiçi ya da dışına seyahat etmek dışında hep birlikte bir işin ucundan tutup onu sonuna kadar götürdüğünü bilen varsa lütfen buradayım desin…

kolkola-01Evet, belediyelerin; özellikle belediye başkanlarının kişisel çekişmeleri bir tarafa bırakarak, birbirleri hakkında olumsuz düşünmekten vazgeçerek kentin sorunlarını çözmek için, kamunun yararını yaşama geçirmek için biraraya gelmelerini, birlikte iş yapmalarını ve bu kentteki oldukça zayıf olan birlikte iş yapma kültürünü geliştirmelerini, buna destek verip katkıda bulunmalarını bekliyoruz…

Belki böylelikle önce kendi aralarında başlatacakları işbirliğini, merkezi yönetimin temsilcisi olan valiyle, meslek odalarının, demokratik kitle kuruluşlarının ve sivil toplum örgütlerinin yöneticileriyle bir araya gelerek daha ileri bir boyuta taşıma olanağına kavuşabilirler.