Kullanmadan kaybettiğimiz sular… (1)

Ali Rıza Avcan

Uzun ve sıcak yaz günlerindeyiz.

Hava sıcaklığının mevsim ortalamalarının üstüne çıkması nedeniyle, hepimiz fazlasıyla bunalıyor ve tüm çareyi klimalı serin ortamlarda oturup daha fazla sıvı tüketmekte buluyoruz. O nedenle içinde bulunduğumuz koşullarda klima ve buzdolaplarımızı çalıştıran elektrikle musluklarımızdan akan içme suyunun kesilmemesi bizim için önem kazanıyor.

Hele benim gibi hava sıcaklığının 40, 41 derecelere çıktığı günlerde buzdolabınız bozulup içindeki bütün gıda maddelerini çöpe atmak zorunda kalmışsanız, normal koşullarda önemsemediğiniz; ancak yoksun olduğunuzda size nasıl bir konfor sağladığını fark ettiğiniz elektrik, buzdolabı, klima ve içme suyu, özellikle de buz gibi bir içme suyu daha bir önem kazanıyor.

İşte bu nedenle, bugün bu ihtiyaçlardan en önemlisi olduğuna inandığım temiz, ucuz ve yeterli içme suyunun temin ve dağıtımı konusunda yaşanan su kayıpları üzerinde durarak, bu alanda yaşanan ya da yaşanabilecek sıkıntıları belirlemeye, bu sıkıntıları aşmak için neler yapıldığını ve bunun üzerine daha başka neler yapılabileceğini hatırlatmaya çalışacağım.

Ancak bu konuya girmeden önce hatırlatılması gereken temel bilgileri sıralamakta yarar var:

İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı İzmir Su ve Kanalizasyon  İdaresi Genel Müdürlüğü’nün(İZSU) sorumluluğunda olan asıl içme suyu sistemi, “11 Merkez İlçe” olarak tanımlanan Balçova, Bayraklı, Bornova, Buca, Çiğli, Gaziemir, Güzelbahçe, Karabağlar, Karşıyaka, Konak ve Narlıdere ilçelerindeki içme suyu dağıtım sistemini kapsıyor.

Bilindiği üzere İZSU’nun kent merkezindeki bu eski sistemine 5216 sayılı Yasa ile ilave edilen Menemen, Foça, Aliağa, Kemalpaşa, Menderes, Torbalı, Bayındır, Selçuk, Seferihisar ve Urla ilçelerindeki içme suyu dağıtım sistemleri ile 6360 sayılı Yasa ile ilave edilen Bergama, Beydağ, Çeşme, Dikili, Karaburun, Kınık, Kiraz, Ödemiş ve Tire ilçelerindeki içme suyu dağıtım sistemleri entegre değildir. Her bir ilçenin ayrı bir içme suyu sistemi bulunmakta ve çoğunun merkezden uzak olması nedeniyle merkezdeki sisteme bağlanması da mümkün görülmemektedir.

İZSU’nun, İzmir genelindeki bu birbirinden ayrı içme suyu sistemleriyle ilgili 2016 yılı verileri ise şu şekildedir: (1)

* İzmir il merkezinde bulunan içme suyu sistemi, 120.750.149 m³’ü yer altı, 96.026.990 m³’ü yer üstü kaynaklardan olmak üzere toplam 216.777.139 m³ içme suyunu çekip tümünü arttıktan sonra bunun 207.376.347 m³’ü (% 95,66) sisteme vermektedir.

* İZSU’nun İzmir merkezindeki 11 ilçede 1.050.450, İzmir Büyükşehir Belediyesi sınırlarına 5216 sayılı Yasa ile ilave edilen 10 ilçede (Menemen, Foça, Aliağa, Kemalpaşa, Menderes, Torbalı, Bayındır, Selçuk, Seferihisar ve Urla) 322.145, 6360 sayılı Yasa ile ilave edilen 9 ilçede (Bergama, Beydağ, Çeşme, Dikili, Karaburun, Kınık, Kiraz, Ödemiş ve Tire) 312.142 olmak üzere toplam 1.684.737 adet abonesi bulunmaktadır.

* İzmir il merkezindeki 11 ilçede bulunan 1.050.450 abone 2016 yılı içinde toplam 144.113.003 m³ su tüketmiştir. 

* İzmir il merkezindeki İçmesuyu isale ve dağıtım hattının toplam uzunluğu, değişik boru cinsleri itibariyle çelik, polietilen (HDPE), polivinil klorür (PVC), cam takviyeli plastik (CTP), ön gerilmeli beton boru (ÖGBB), düktil demir (DF), Pik, asbestli çimento boru (AÇB), tünel ve muhtelif özelliklerde olmak üzere 6.898.424,3 m’yi bulmakta ve hattın % 38’i düktil demir borulardan oluşmaktadır.

Ama asıl önemlisi, hattın % 1,54’ünü oluşturan 106.286,7 m’lik kısmı, kanserojen özelliğe sahip asbestli çimento borulardan (AÇB) oluşmaktadır.

* İzmir il merkezindeki 11 ilçede toplam hacmi 339.900 m³ olan toplam 47 adet su deposu bulunmaktadır.

* 2004 yılında 5216 sayılı Yasa ile İzmir Büyükşehir Belediyesi sınırlarına ilave edilen Menemen, Foça, Aliağa, Kemalpaşa, Menderes, Torbalı, Bayındır, Selçuk, Seferihisar ve Urla ilçelerinde 2016 yılında üretilen içme suyunun miktarı toplam olarak 53.536.439 m³ düzeyindedir.

* 2012 yılında 6360 sayılı Yasa ile İzmir Büyükşehir Belediyesi sınırlarına ilave edilen Bergama, Beydağ, Çeşme, Dikili, Karaburun, Kınık, Kiraz, Ödemiş ve Tire ilçelerinde 2016 yılında üretilen içme suyunun miktarı ise toplam olarak 31.507.301 m³ düzeyindedir.

* Böylelikle, 2016 yılında İzmir’in il merkezindeki 11 ilçe ile merkez dışında kalan 19 ilçede İZSU tarafından yer altı ve yer üstü kaynaklardan çekilip isale ve dağıtım sistemine verilen içme suyunun miktarı toplam olarak 301.820.879 m³’ü bulmuştur.

* İZSU tarafından İzmir il merkezindeki 11 ilçeye verilen içme suyu miktarı 207.376.347 m³, isale ve dağıtım sistemi içinde kaybolan kısmı ise 63.263.344 m³ düzeyindedir. Bu durum, İzmir il merkezindeki isale ve dağıtım sistemindeki kayıp su oranının % 30,50 düzeyinde olduğunu göstermektedir. 

Ancak bu hesaplamaya, su kayıp oranının çok daha fazla olduğu bilinen merkez ilçeler dışındaki 19 ilçede üretilen 85.043.740 m³ düzeyindeki içme suyundaki kayıplar dahil edilmemiş olup; bu ilçelerdeki yüksek oranlı kayıp oranının da dahil edilmesi durumunda gerçek kayıp su oranının daha da fazla olduğu ortaya çıkacaktır.

(1) Sayısal veriler, İZSU Genel Müdürlüğü’ne ait 2017 tarihli “İçmesuyu Temin ve Dağıtım Sistemlerindeki Su Kayıpları Yıllık Raporu“ndan alınmıştır.

Devam edecek…