Ali Rıza Avcan
Evet, İzmir ve İstanbul‘dan sonra sıra Ankara‘ya, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi üyelerine geldi… Benim doğup 26 yıl yaşadığım, bir zamanlar her cadde, sokak ve hatta binasını bilip tanıdığım; ama, şimdilerde her şeyiyle bana yabancı gelen bir kent… Değişen, dönüşen ve başkalaşan bir kent… Özellikle de siyasi anlamda soldan sağa geçen, başında bir zamanların Vedat Dalokay, Ali Dinçer gibi efsane başkanları yerine, Melih Gökçek‘in “ehven-i şer”i niyetine CHP‘liler tarafından kabul görüp seçilen eski bir MHP‘linin bulunduğu, ülke düzlemindeki rantın atama ve ihalelerle yaratılıp paylaştırıldığı bir kent… Bir zamanlar Atatürk Orman Çiftliği‘ndeki bira fabrikasından aldığımız TEKEL biralarını akşam güneşinin batışını seyrederken tükettiğimiz tepelere şimdilerde her sözü kabul gören otokratın Saray‘ının kondurulduğu, her bir kamu binasının mütevazi olmaktan çıkıp Ortaçağ‘ın korku veren kale ve şatolarına benzetildiği, ele geçirilip kirletilen, manevi anlamda küçültülen, benim eski, güzel kadim kentim… Biriktirilmiş ne çok hatıran, ne çok güzelliğin var bende… Ama bugüne değil, hepsi de geçmişe dair, eski, değerli ve unutulmaz anılar…

Gelelim, son 31 Mart 2024 tarihli yerel seçimler sonucunda ortaya çıkan Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi üyelerinin ad, soyad, cinsiyet, doğum yeri ve tarihi, eğitim düzeyi ve mesleklerini öğrenmeye; yani bu yeni meclisin profilini inceleyip analiz etmeye…
Ama ondan önce bilmeyenler için Ankara hakkında bazı kısa bilgiler vermek isterim;
13 Ekim 1923 tarihinde başkent olarak kabul edilen Ankara, toplam 2. 556.680 hektar büyüklüğündeki coğrafi bir alanda bir kısmı benim Ankara’yı terk ettiğim 1981’den sonra kurulmuş toplam 25 ilçeden (Akyurt, Altındağ, Ayaş, Bala, Beypazarı, Çamlıdere, Çankaya, Çubuk, Elmadağ, Etimesgut, Evren, Gölbaşı, Güdül, Haymana, Kahramankazan, Kalecik, Keçiören, Kızılcahamam, Mamak, Nallıhan, Polatlı, Pursaklar, Sincan, Şereflikoçhisar, Yenimahalle) oluşuyor ve 2023 ADNKS verilerine göre 5.803.482 kişilik bir nüfusa sahip. Kilometrekareye düşen nüfus yoğunluğu ise 228 kişi.
Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi ve siyasi partiler…
Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi, 31 Mart 2024 seçimleri ile birlikte aynen İstanbul‘da olduğu gibi siyasi partilerin dağılımı açısından büyük bir değişim geçirmiş durumda… 2019-2024 döneminde görev yapan 147 üyeli mecliste AKP 88, CHP 27, MHP 19, İyi Parti 11, bağımsızlar da 2 üyeye sahipken; bu dağılım yeni oluşumla birlikte adeta tersine dönmüş durumda…
31 Mart 2024 tarihli yerel seçimler sonrasında oluşan Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi‘nin toplam 144 üyesi, bu 25 ilçenin ilçe belediye başkanı ile bu ilçelerdeki belediye meclisi seçimlerinde “kontenjan adayı” olarak seçilen 119 meclis üyesinden oluşuyor.
Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı olarak seçilen CHP‘li Mansur Yavaş dışındaki bu 144 üyenin 42 (%’29,17)si Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP)‘li, 88 (% 61,12)’i Cumhuriyet Halk Partisi (CHP)‘li, 9 (% 6,25)’u Milliyetçi Hareket Partisi (MHP)‘li, 4 (% 2,78)’ü Büyük Birlik Partisi (BBP)‘li, 1 (% 0,70)’i de Yeniden Refah Partisi (YRP)‘li üyelerden oluşuyor. Birleşiminde CHP‘den 16, AKP‘den 8, bağımsızlardan da 1 ilçe belediye başkanının bulunduğu belediye meclisinde AKP, CHP, MHP ve BBP dışında YRP‘den de bir üyenin bulunması nedeniyle; Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi‘nin, temsildeki adalet açısından İzmir ve İstanbul‘a göre daha dengeli, daha demokratik ve daha renkli bir meclis olduğunu söyleyebiliriz.
Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi üyelerinin cinsiyet, yaş ve doğdukları yere göre dağılımı: “Kadının adı yok!“
Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi kadın üyelerin sayısı açısından İzmir ve İstanbul‘a göre daha kötü durumda… Üstüne üstlük AKP‘si, CHP‘si itibariyle; yani, tüm siyasi partiler açısından… Çünkü belediye meclisinde seçilmiş kadın ilçe belediye başkanı olarak kimse bulunmamakta… Üstüne üstlük ilçe meclis üyesi olarak gelen 119 üye arasında da, AKP itibariyle % 14,29, CHP itibariyle % 7,96 kadın üye var… Hem de CHP‘nin neredeyse iki katı kadar AKP‘nin gerisinde kaldığı bir düzlemde… Bu durum İzmir‘deki 9 kadın ilçe belediye başkanını öne çıkarıp “kadın dostu” olduğunu ilan eden CHP açısından içler acısı bir durumu ifade ediyor… Bu nedenle Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi‘ni, barındırdığı % 9,73 oranındaki kadın üye nedeniyle “erkek egemen” bir meclis olarak ilan etmemiz, % 50-% 50 dengesini henüz yakalayamamış olan İzmir ve İstanbul büyükşehir belediye meclisi üyelerinin bir nebze olsun rahatlaması, kendilerini bu rakamlarla teselli edip kandırması mümkün…
Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi üyelerinin hangi tarihte nerede doğdukları bilgisi, büyükşehir belediyesiyle ilgili ilçe belediyelerinin İnternet sayfalarında; ayrıca Yüksek Seçim Kurulu‘nun kesinleşmiş aday listelerinde yazılı olmadığı için sadece seçilen 25 ilçe belediye başkanına ait “özgeçmiş” sayfalarıyla diğer kaynaklardan zorlukla öğrendiğimiz bilgilere göre 144 üyeden sadece 31’nin; yani, % 21,53’ünün doğduğu yer ve tarihini bildiğimizi, bu durum itibariyle Ankara‘nın, meclis üyelerini titizlikle halktan saklayan İzmir‘e benzediğini söyleyebilirim.
Doğrum yeri ve tarihini bildiğimiz 31 meclis üyesi (25’i ilçe belediye başkanı, 5’i ilçe meclis üyesi) ile ilgili bilgileri ise aşağıdaki iki ayrı tabloda görebiliriz:
Buna göre AKP‘li meclis üyelerinin yaş ortalaması 45-59 yaş aralığında 51,63, CHP‘li meclis üyelerinin yaş ortalaması da 25-75 yaş aralığında 49,53 olup doğum yılını bildiren 31 meclis üyesi itibariyle yaş ortalaması 51,10’dur.
Doğum tarihleri belli olan meclis üyelerinin yaşları itibariyle dikkat çeken diğer bir husus da, Ankara‘nın bu 51,10 yaş ortalaması ile 45,15’lik bir ortalamaya sahip olan İstanbul‘dan daha yaşlı bir meclise sahip olmasıdır.

Yine aynı şekilde, Ankara Büyükşehir Belediyesi ve ilçe belediyelerinin İnternet sayfalarıyla Yüksek Seçim Kurulu‘nun kesin aday listelerinde seçilen meclis üyelerinin doğdukları yerlerle ilgili tek bir bilgi olmadığı halde; çoğunluğunu ilçe belediye başkanlarının oluşturduğu 30 meclis üyesinin doğdukları yerin öğrenilmesi mümkün olmuş ve buna göre Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi üyelerinin % 78,43’ünün nerede doğduğu hususunun belli değilken % 12,50’sinin Ankara doğumlu olduğu belirlenmiştir. Bu anlamda, çoğu meclis üyesinin nerede doğduğu bilgisinin mevcut olmadığı bir ortamda sadece 30 meclis üyesi üzerinden bir çıkarımda bulunmak doğru olmamakla birlikte; çoğu meclis üyesinin Ankara ya da Kırşehir, Nevşehir, Sivas, Konya ve Yozgat gibi Ankara‘yı çevreleyen yakın iller olduğu, İstanbul‘da olduğu gibi tüm yurdu kapsayan bir zengin mozaiğin Ankara için geçerli olmadığı anlaşılmaktadır.

Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi üyelerinin eğitim düzeyi…
Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi üyelerinin temsil ettikleri siyasi partilere göre eğitim düzeylerine gelince; üniversite bitirip lisans diploması almış AKP‘li üyelerin % 13,47 oranıyla CHP‘den fazla, ortaokul/lise bitirmiş CHP‘li meclis üyelerinin ise % 10,28 oranıyla AKP‘den fazla olduğunu, yüksek lisans ve doktora yapmış CHP‘li üye oranının ise % 3,4’ ulaştığını görürüz.
Bu ilginç durumun nedeni ise, partili meclis üyelerinin mesleki dağılımında da göreceğimiz gibi, kamuda yüksek düzeydeki makamlarda görev yapıp seçilen eğitim düzeyi yüksek AKP‘li yöneticilerin, kendi grupları içinde belirli bir ağırlığa sahip oldukları söylenebilir. Şayet bu öngörü doğru ise, AKP‘nin iktidarda bulunduğu 22-23 yıllık sürede merkezi yönetimde kendi eğitimli bürokrasisini oluşturduğu ve bu bürokrasinin yerel seçimlere katılıp belediyelerde yer almaya başladığı şeklinde de yorumlanabilir. Tabii ki, bu yorumun dikkate alınacak başka değişkenlerle doğrulanması koşuluyla…

Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi üyelerinin mesleki dağılımı…
Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi üyelerinin mesleklerine ilişkin bilgiler ise tümüyle Yüksek Seçim Kurulu‘nun kesin aday listelerindeki bilgilere dayanmaktadır. Bu bilgilere göre seçilip meclis üyesi olanların öne çıktığı mesleklerin sırasıyla esnaflar (% 13,85), iş insanı ya da iş adamları (% 13,20), yönetici ve mühendisler (% 9,70), avukatlar (% 7,62), emekli ve serbest çalışanlar (% 5,56) olduğu görülmektedir.
Meclis üyelerinin mesleklerine göre partiler arasındaki dağılımına baktığımızda ise avukatların, esnafların, iş insanı ya da iş adamlarının, mühendislerin AKP ve CHP itibariyle aşağı yukarı aynı düzeyde seyretmekle birlikte yöneticilerin (% 16,65), müteahhitlerin (% 9,53), siyasetçilerin (% 7,15) ve mali müşavirlerin (% 7,15) AKP‘de, CHP‘de ise emeklilerin (% 7,95) öne çıktığını görürüz. Bu da bize, AKP‘nin, Ankara’daki kendi denetimindeki merkezi yönetim ve siyasette görev alan kişilerin meclis üyesi adayı olup Ankara‘nın yönetimine ortak olmak istediklerini gösterir.

Sonuç olarak;
1. Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi, İzmir ve İstanbul‘da olduğu gibi CHP egemenliğindeki bir meclistir.
2. Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi, İzmir ve İstanbul‘a göre daha fazla siyasi partinin temsil edildiği bir meclistir.
3. Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi, İzmir ve İstanbul‘a göre daha az kadın üyenin yer aldığı “erkek egemen” bir meclistir.
4. Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi, İstanbul‘a göre yaş ortalaması daha yüksek bir meclistir.
5. Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi, İzmir ve İstanbul‘dan farklı olarak daha eğitimli AKP‘li meclis üyelerinin yer aldığı bir meclistir.
6. Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi, AKP‘nin merkezi yönetimdeki hakimiyeti nedeniyle AKP‘li kamu yöneticileriyle siyasetçilerin ağırlıklı olarak yer aldığı bir meclistir.
7. Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi, hem büyükşehir belediye başkanının hem de CHP‘li ilçe belediye başkanlarının geçmişleri dikkate alındığında, içinde CHP‘nin de bulunduğu ağırlık itibariyle, İzmir ve İstanbul‘a göre sağ görüşlere daha yakın bir meclistir.

Son olarak, bu konu ile ilgili olarak yaptığım araştırmalar sırasında karşıma çıkan bazı ilginç durumları paylaşmadan geçmek istemem:
1. Başında CHP‘li ünlü bir sanatçının bulunduğu Etimesgut Belediyesi‘nin İnternet sayfasında, sadece belediye başkanı ile başkan yardımcılarının isim ve görevli oldukları birimlere ait bilgiler bulunduğu halde; belediye meclisi üyeleri ile ilgili herhangi bir bölüm, isimleri, resimleri ya da başka bir bilgi bulunmamaktadır. (https://www.etimesgut.bel.tr/)
2. Çubuk Belediyesi, İnternet sayfasının belediye meclisi üyeleriyle ilgili bölümünde övgüye değer bir davranışta bulunarak, her bir belediye meclisi üyesine verilen belediye uzantılı e-posta adresleri yazılıdır. (https://www.cubuk.bel.tr/kurumsal/meclis-uyeleri/)
3. Bir CittaSlow yerleşimi olan Güdül Belediyesi‘nin İnternet sayfasında meclis üyelerine dair tek bir bilgi bulunmamaktadır. (https://www.gudul.bel.tr/)
























