Ülkemizdeki ve yaşadığımız kent İzmir’deki kent konseyleri uygulamasını bir ‘proje’ olarak ele alıp incelediğimiz; gördüğümüz, duyduğumuz ve yaşadığımız olaylardan yola çıkarak değerlendirip yorumladığımız kent konseyleri projesi ile ilgili yazı dizimizin bugünkü bölümünde “yapma!” denilmesine karşın en alâsının yapıldığı kent konseylerinin içi kavga, mücadele ve sürtüşmelere, ayak ve hesap oyunlarına yer vermek istiyoruz.
Konu ile ilgili tüm proje ve program belgelerinde, kent konseylerinin katılımcı ve demokratik yerel yönetişimin modeli olarak ‘kentine sahip çıkma’, ‘aktif katılım’ ve ‘çözümde ortaklık’ ilkeleri bütünlüğünde, kentleri sürdürülebilir geleceğe taşıyan bir ‘ortaklık’ yapısı olduğu belirtilmekte ve belediyelerin öncülüğünde, yerel ‘paydaşları’ bir araya getirerek tüm kenti kucaklayan bir ‘ortak akıl’ oluşturulmasını sağlayan bu benzersiz ortaklık modelinin, aynı zamanda kadın ve gençlik meclisleri, engelliler, yaşlılar ve çocuklar için platformlar, mahalle ölçeğinde katılım ve çalışma grupları olmak üzere, diğer katılımcı yapılar ve süreçler için de çok elverişli bir şemsiye işlevi gördüğü belirtilmektedir.
‘Yönetişim’, ‘kentine sahip çıkma’, ‘aktif katılım’, ‘çözümde ortaklık’, ‘paydaşlık‘, ‘ortak akıl’, ‘sivil toplum’ ve ‘sosyal sorumluluk’ gibi insanın aklını başından alan birtakım sihirli sözcüklerle yine bir kısım insanı etkileyen bu anlatıma göre, bu ‘çok elverişli şemsiye’ altında bir araya gelen kurum, kuruluş ve kişilerin birbirleri ile ilişkisinin, ‘uzlaşma‘, ‘dayanışma’, ‘yardımlaşma’, ‘işbirliği‘, ‘çatışma’ ve ‘mücadele’ gibi çatışmalı ve çatışmasız ilişki türlerinin bütünlüğünden çok tümüyle çatışmasız ilişki türlerini öne çıkaracak şekilde ‘diyalog’, ‘ikna’, ‘uzlaşma’ ve ‘birlikte iş yapma‘ gibi tutum ve davranışlara yönlendirildiği görülmektedir.
Nitekim, 2010 yılında, Birleşmiş Milletler Uluslararası Kalkınma Teşkilatı (UNDP), İçişleri Bakanlığı ve UCLG-MEWA (Birleşmiş Kentler ve Yerel Yönetimler, Orta Doğu ve Batı Asya Bölge Teşkilatı) tarafından hazırlanıp yayınlanan “Türkiye’nin Katılımcı-Demokratik Yerel Yönetişim Modeli Olarak Dünyaya Armağanı: Kent Konseyleri” isimli yayında, “belediye, kent konseyini desteklemezse ne olacaktır?” sorusuna verilen yanıtta “tepkisel bir biçimde, “olumsuzluklar” üzerine bina edilen bir yaklaşımla, belediyenin destek vermemesi veya bir dönem verdiği desteği geri çekmesi olasılığına karşı “zorlayıcı” önlemler arayışına girilmesi yerine, belediyeyi “yerel yönetişim” sürecinin önemine inandırmak, bu eşsiz katılımcı yapıya destek vermesi yönünde teşvik etmek, bir ölçüde “zorlama” gerekiyorsa, bunu tepeden değil, demokratik katılımın baskısıyla gerçekleştirmek ve her şeyden önce, kendi yerel yönetimine güvenerek, iyi niyetle hareket etmek gerekecektir.“¹
Bir belediyenin kendi kurduğu kent konseyini desteklememesi hatta çalışmalarına engel olması durumunda ne yapılacağını ortaya koyan bu yanıtta da görüleceği gibi, kent konseyinin bu konuda yapacağı tek şey bu haksızlığa, hukuksuzluğa karşı çıkıp mücadele etmek değil; yardımı yapmayan ya da -İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin 2015-2016 yıllarında sergilediği gibi- yardımı kesen bir belediyeyi yerel yönetişimin yararlarına ve kent konseyi gibi “eşsiz katılımcı yapıya” inandırmak; yani iknaya, inandırmaya dayalı bir pasif tutum sergilemek olmalıymış (!)
Şayet, kendisine yasal olarak yapılması gereken yardım kesilirse ya da yetersiz bir düzeye indirilirse oturup buna karar verenleri inandırmaya, ikna etmeye çalışması gerekiyor… Bu konuda, bırakın toplumsal muhalefeti örgütleyip hayata geçirmeyi hukuki bir mücadeleye girmesine dahi izin vermiyor, en azından tavsiye etmiyor.
Oysa, kent konseylerinde görüp duyduğumuz, yaşayıp muhatap olduğumuz ilişki biçimleri bunlar mı?
Hayır, hem de kesinlikle hayır!
Gördüğümüz, duyduğumuz, yaşayıp muhatap olduğumuz tek şey, ‘gizli‘ ya da ‘açık‘ bir şekilde kimsenin birbirinin ayağına basmadan yürütülen, bunu yaparken de hiçbir kural ya da ilkeye uyulmaksızın sürdürülen şiddetli bir ‘siyasi’, ‘kişisel’ ve ya da ‘grupsal’ mücadele… Kah belediye başkanı ile kah kentteki siyasetçilerle ya da belediye meclisi üyeleriyle hatta rakip parti yöneticileriyle dirsek teması ve işbirliği içinde yürütülen bir mücadele.. Bazen belediye başkanının yanında bazen de belediye başkanına karşı… İnsan harcamaya, karalamaya, kişisel egolarla belirlenmiş hedeflere ulaşmaya dayalı ilkesiz kuralsız bir mücadele… Sırf edinilen koltuğu korumak adına yapılan ittifaklar, hukuksuzluklar…
Tabii ki bütün bu hengame içinde ilkeli kalmaya, doğrusunu yapmaya, kuralına uymaya çalışan iyi niyetli insanlar da var… Ama ne yazık ki, bu koşullar içinde her zaman için azınlıkta kalmaya, istisna olmaya mahkumlar… O nedenle söylediklerimiz onlara değil; onların her daim mücadele ettiği kötülüklerin, yanlışlıkların, eksikliklerin ve hukuksuzlukların kaynağı olanlara…
O nedenle, tüm yaşamlarında doğru çalışmalar yaptığını, ilkeli davrandığını bildiğim birçok arkadaşım, dostum büyük bir samimiyetle; belki güzel, yararlı şeyler yaparım düşüncesiyle gelip çalıştıkları bu ortamlara uyum sağlayamadıkları ve mutlu olmadıkları için en kısa sürede uzaklaşmayı düşünüyor ve teker teker uzaklaşıyorlar…
Kalanlar ise kim için, ne için, ne yaptıklarını bilmedikleri, bu tür yaşamsal soruları sormak akıllarına gelmediği için, başarılarını birbirlerine anlatıp durdukları kendi hallerinden memnun mesut bir hayatı sürdürmeye devam ediyorlar…
Velhasıl, çağdaş kapitalizmin kentleri teslim almayı hedefleyen yerel yönetişim odaklı siyasi projesi olan kent konseyleri, iddia ettiğinin aksine oluşturduğu bu çatışmacı ortamlarda toplumsal mücadele yerine egolarla beslenen kişisel, siyasi ya da grupsal mücadeleyi öne alan kendisi gibi etkisiz, başarısız bireylerini, aktörlerini üretmeye devam ediyor…
¹ Emrealp, Sadun; (2010) Türkiye’nin Katılımcı-Demokratik Yerel Yönetişim Modeli Olarak Dünyaya Armağanı: Kent Konseyleri, UCLG-MEWA Yayını, s.58
Devam Edecek…
Kent Stratejileri Merkezi 