Çok bilinmeyenli bir denklem… (2)

Ali Rıza Avcan

7 Temmuz 2022 tarihli ve “Çok bilinmeyenli bir denklem…” başlıklı yazımda, Altay Spor ve Eğitim Vakfı tarafından görevlendirilen bir ekip marifetiyle Türkçe’ye çevrilip 2022 Nisan ayında Yakın Kitabevi tarafından yayınlanan Georges Poulimenos’a ait “Smirna Seyahat Rehberi 1922” isimli kitabın 4. sayfasındaki “Konak Belediyesi’nin katkılarıyla” ifadesine açıklık kazandırmak amacıyla, söz konusu kitabın yayına hazırlanıp bastırılması için Konak Belediyesi bütçesinden ne miktarda ödeme yapıldığını öğrenmek amacıyla Bilgi Edinme Hakkı ve mevzuatı çerçevesinde CİMER aracılığıyla sorduğum soruya Konak Belediye Başkanlığı’nın verdiği cevabı ele almış ve söz konusu cevap yeterince açık olmadığı için ikinci bir soruyla işin ayrıntısını öğrenmeye çalışacağımı belirtmiştim.

Ama isterseniz benim ilk kez ne sorduğum ve bu soruya ne cevap aldığımı hatırlatarak yola devam edelim:

14 Haziran 2022 tarihinde 2202720522 başvuru numarasıyla “Georges Poulimenos’a ait “Smirna 1922 Rehber” isimli kitabın tercümesi ve basımı için ne miktarda ödeme yapıldığı hususunu İzmir’in Konak Belediye Başkanlığı’ndan öğrenmek istiyorum.” diyerek başvurumu yaptım.

4 Temmuz 2022 tarihinde Konak Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü‘nden gelen cevap ise aynen şu şekildeydi: “14/06/2022 Tarih ve 2202720522 sayılı evrağınıza cevaben Sayın: İsmi Gizli Smirna 1922 Rehber isimli kitap Altay Spor Eğitim Vakfı  bünyesinde yer alan Altay Tarih Araştırmaları Merkez’ince tercüme ettirilip Yakın Kitabevi tarafından basılmıştır. Baskı ve Tercüme için Belediyemizce  herhangi bir ödeme yapılmamıştır. Bilginize“

Bu cevap üzerine 13 Temmuz 2022 tarihinde 2203141361 kayıt nosu ile sorduğum ikinci soru ise şu şekildeydi:

“Konak Belediye Başkanlığı’na,

İzmir, Konak Belediye Başkanlığı’na hitaplı 14.06.2022 tarih, 2202720522 sayılı bilgi edinme talebiyle, Georges Poulimenos’a ait “Smirna 1922 Rehber” isimli kitabın tercümesi ve basımı için ne miktarda ödeme yapıldığı hususunun bildirilmesini istemiş olup; bu soruya karşılık Konak Belediye Başkanlığı tarafından gönderilen cevapta, “Smirna 1922 Rehber” isimli kitabın Altay Spor Eğitim Vakfı bünyesinde yer alan Altay Tarih Araştırmaları Merkez’ince tercüme ettirilip Yakın Kitabevi tarafından basıldığı, baskı ve tercüme için belediyece herhangi bir ödeme yapılmadığı bildirilmiştir.

Ancak 2022 yılı Nisan ayında Yakın Kitabevi tarafından basılan “Smirna 1922 Rehber” isimli kitabın başında yer alıp sayfa numarası verilmemiş olan dördüncü sayfada Konak Belediyesi’nin ismi ve logosuna yer verilip bunun altında da “Konak Belediyesi’nin değerli katkılarıyla” ifadesi yer aldığı; ayrıca, 8 Nisan 2022 tarihinde Altay Spor Kulübü binasında yapılan kitap tanıtım toplantısında, kitabın yazarı George Poulimenos’un, kendisine verdikleri “büyük destekler” için Konak Belediye Başkanı Abdül Batur’a teşekkür ettiği belirlenmiştir.

Bu durumda,

1) Günümüz koşullarında kitapçılarda 120.-TL’sına satılmakta olan ve bu özelliği ile ticari bir meta olan söz konusu kitabın 4. sayfasında yazılı olan “değerli katkılarıyla” ifadesiyle, kitap tanıtım toplantısında yazarın dile getirdiği “…ve tabii ki Konak Belediyesi’ne ve Belediye Başkanına teşekkür etmek istiyorum, bu kitabın hazırlanması için büyük destek verdi.” (https://www.youtube.com/watch?v=dlxvsyFo3co&t=2s) ifadesinin ne anlama geldiğini, bu ifadelerle anlatılmak istenen katkı ya da desteklerle neyin ifade edilmek istendiğini,

2) Baskısı ve tercümesi için hiçbir ödeme yapılmadığı belirtilen bu ticari metanın yayınlanması için hangi amaçlarla katkı ya da destek sağlandığı,

3) Kitapçılarda 120.-TL’ya satılmakta olan “Smrina 1922 Rehber” isimli kitapta Konak Belediyesi’nin ismi ile logosunun yer alması için herhangi bir onay verilip verilmediği ve bunun doğal bir sonucu olarak, bu isim ve logonun telif hakkı için belediyeye herhangi bir ödeme yapılıp yapılmadığı,

Hususlarının Bilgi Edinme Hakkı ve mevzuatı çerçevesinde tarafıma bildirilmesini rica ederim.

Ali Rıza AVCAN
Kent Stratejileri Merkezi“

29 Temmuz 2022 tarihinde; yani benim başvurumdan 16 gün sonra şahsi elektronik posta adresime gelen CİMER başlıklı resmi cevap ise şu şekildeydi:

“Sayın Ali Rıza Avcan 13/07/2022 tarih ve 2203141361 sayılı yazınıza cevaben

Altay Vakfı Yönetimi Altay Tarih Araştırmaları Merkezi Yönetim Kurulu Üyeleri Konak Belediye Başkanlık Makamı ziyaretlerinde Smirna 1922 Rehber isimli kitap projelerinden bahsetmiş olup Konak Belediye Başkanımızı, yazarın da katılacağı kitap tanıtım etkinliğine davet etmişlerdir.

Kendilerine kurum olarak İzmir ile ilgili yayınlarını önemsediğimizi ve Başkanımız’ın programına uyması durumunda katılımının mümkün olabileceği iletilmiştir.

Altay heyeti de bu manevi destek ve tanıtım toplantısına katılımları için konak belediyesine ve konak belediye başkanı sayın mimar Abdül Batur’a, yayınlanacak olan kitapta teşekkür etmek istediklerini ifade etmişlerdir.

Bu teşekkür için belediyemiz tarafından herhangi bir ödeme yapılmadığı gibi belediyemize de herhangi bir ödeme yapılmamıştır. Bilginize.”

Gördüğünüz gibi Altay Spor Kulübü‘nün bir yan kuruluşu olan Altay Spor ve Eğitim Vakfı yönetim kurulu üyeleri (Başkan Cihangir Marmara, İsmail Celal Kiter, Cüneyt Oğuz, Ercüment Atik, Hasan Tahsin Karahan, Nedim Ekmekçiler, Uğur Parıldak, Levent Veral, Tanıl Adalı) söz konusu kitap yayınlanmadan önce Konak Belediye Başkanı Abdül Batur‘u ziyaret ediyorlar ve bu ziyarette yayınlayacakları kitaptan söz ederek bu kitap için verdikleri manevi destek için kitapta kendilerine teşekkür etmek istediklerini söyleyerek, belediye başkanını kitabın tanıtımı için yapacakları toplantıya davet ediyorlar. Konak Belediye Başkanı Abdül Batur da belediye olarak İzmir’le ilgili yayınları önemsediklerini belirterek programının uygun olması durumunda kitap tanıtım toplantısına katılacağını belirtiyor.

Senaryo aynen böyle… Bir spor vakfı yönetimi, bir belediye başkanını ziyaret ederek yayınlayacakları kitaptan söz ediyor ve bu kitap için verdikleri manevi destek için kitapta kendilerine teşekkür edeceklerini söyleyerek belediye başkanını kitabın tanıtım toplantısına davet ediyorlar….

Aynı vakıf yönetim kurulu üyeleri daha sonra gelip vakfın tarih birimi tarafından çıkarılan kitabın 4. sayfasına, teşekkür etmeyi unutarak o belediyenin logosunu koyarak “Konak Belediyesi’nin katkılarıyla” ifadesini yazıyorlar… Böylelikle teşekkür yerine “manevi” katkı gündeme geliyor ve okuyucu açısından kitabın Konak Belediyesi’nin katkılarıyla yayınlandığı algısı yaratılarak ticari bir mal piyasaya sürülüyor…

Şimdi CİMER kanalıyla kitaba katkıda bulunan diğer bir şirkete, İzmir Büyükşehir Belediyesi şirketi İzenerji‘ye aynı soruyu sorsak muhtemelen aynı senaryonun ürünü olan benzeri bir cevabı alırız…

Böylelikle sanki Konak Belediyesi ile İzmir Büyükşehir Belediyesi şirketi İzenerji‘nin büyük katkıları ile yayınlanmış bir kitap algısı yaratılıyor oluyor… Tabii ki kitabın kamuoyunda çok daha fazla ses çıkarması ve satması için…

Şimdi bu olay nedeniyle yıllar önce yaşadığım başka bir olay aklıma geldi…

Hatırladığım kadarıyla Ebruli Turizm‘in düzenlediği 2008 yılbaşı organizasyonu nedeniyle Balıkesir Edremit’teki Manastırhan Oteli‘nde birlikte kaldığımız sürede Konak Belediye Başkanı Muzaffer Tunçağ‘a, o tarihlerde ressam Ümran Baradan‘a ait olan Konak Varyant’taki Çocuk Müzesi‘nin önüne Konak Meydanı’ndan görülecek şekilde asılan “T.C. Konak Belediyesi Çocuk Müzesi” tabelasını gündeme getirip özel bir şahsa ait olan bu binaya asılan tabeladaki “T.C. Konak Belediyesi” ibaresi için kendilerinin izin verip vermediklerini sormuştum. Muzaffer Tunçağ ise bıkkın bir yüz ifadesiyle bu durumun farkında olduğunu ama önleyemediğini söyleyerek mevcut durumu kabullendiğini göstermişti.

Bir spor vakfı, belediyeden resmi bir şekilde onay almadan yayınladığı kitabın 4. sayfasında belediyenin isim ve logosunu kullanıyor ve verilen cevaptaki “teşekkür etmek” kelimesi yerine, “değerli katkılar“dan, kitabın yazarı da yaptığı konuşmada “büyük destekten” söz ediyor. Böylelikle bu “destek“, “teşekkür” ya da “katkı” sayesinde yayınlanan bir kitap Konak Belediyesi ile İzmir Büyükşehir Belediyesi şirketinin adı altında yayınlanıp kamuoyunda daha fazla ses getiriyor ve yazarına daha fazla para kazandırıyor.

Şimdi sorduğumuz cevap karşılığında bize anlatılan bu olayın, 2008 yılında yaşadığım “T.C. Konak Belediyesi” olayı ile büyük benzerlikler gösterdiğini düşünüyorum. O eski olayda olduğu gibi şimdi aynı belediye, telif hakkı kendisine ait resmi ve kurumsal bir değere sahip çıkmayıp, onun olur olmaz bir şekilde; daha doğrusu ticari amaçlarla kullanılmasına ilgisiz kalıyor ya da ticari amaçlarla kullanılmasını kolaylaştırıyor. Oysa Konak ilçesinde yaşayan seçmenler, seçtikleri belediye başkanı ve meclis üyelerinin yaşadıkları Konak ilçesine ve ona ait tüm değerlere sahip çıkıp korumasını ve özel amaçlar doğrultusunda kullanılmamasını beklerken, onlar belediyenin anahtarı ya da kimliği olarak nitelenebilecek ad ve logosunun bu şekilde, hiç bir kural ve yönteme bağlı kalınmaksızın gelişigüzel bir şekilde ticari amaçlarla kullanılmasına göz yumuyorlar.

Anlaşılan o ki, Konak Belediyesi cephesindeki çok bilinmeyenli denklemi çözmek, benim açık ve net bir şekilde sorduğum sorulara verilen kaçamak yanıtlarla yine mümkün olmadı…