Ali Rıza Avcan
Envanter hazırlamak işi, benim en iyi yaptığım işlerden biri. Özellikle de kalkınma ajanslarının desteklediği projeler kapsamında hazırlanan turizm envanterlerini düzenleme işi…
Çünkü 2012 yılında şimdi mevcut olmayan Marmaris Turizm Altyapı Hizmet Birliği‘nin (MARTAB) Güney Ege Kalkınma Ajansı‘ndan (GEKA) aldığı destek çerçevesinde her biri kendi alanında uzman olan ekibimle birlikte Marmaris‘in 15 köyü (Adaköy, Akçapınar, Bayır, Çamlı, Çetibeli, Gökçe, Hisarönü, Karacasöğüt, Orhaniye, Osmaniye, Selimiye, Söğüt, Taşlıca, Turgut ve Yeşilbelde) ile ilgili kırsal turizm envanterini hazırlamış; ayrıca, bu 15 köyün uluslararası düzeydeki kırsal turizm potansiyelini belirlemek amacıyla ulusal ve uluslararası düzeyde bir araştırma çalışması yapmıştım.
Verilen küçük bir bütçe içinde, envanteri oluşturacak bilgilerin belirlenip derlenmesinden çok, ortaya çıkan sonuçların büyük renkli görseller ve parlak broşürlerle tanıtılmasına daha fazla önem verilmesi suretiyle hem kırsal turizm envanterinin nasıl yapılması ya da yapılmaması konusunda derin bir deneyim kazanmış, hem de envanter kavramının bu topraklarda gerçekten bilinmediğine ve ciddiye alınmadığına tanık olmuştum. Ama yaşadığım bütün bu olumsuzluklara karşın, şikayet etmeyip aldığımdan çoğunu vermek suretiyle Marmaris’in 15 köyüne ait kırsal turizm envanterini süresi içinde hazırlayarak yaptığım işe önem verdiğimi göstermiştim.
Oysa envanter kavramı ve envanter düzenlemek ciddi bir işti. Adeta cep, kasa, ya da deponuzdaki para ya da malınızın ne kadar olduğunu öğrenmek için yaptığınız sayım kadar önemli bir işti.
Latince inventarium sözcüğünden türeyen ve çoğu kez ticari anlamda kullanılan envanter sözcüğü sözlüklere göre “mal sayımı” ya da “mal sayımın gösteren liste ya da defter” anlamına geliyor. Aynı sözcüğü ticari anlamda “bir işletmenin para, değerli kâğıtlar, taşınır ve taşınmaz mal varlıklarıyla alacaklarını ve borçlarını oluşturan bütün öğeleri miktarları ve değerleriyle ayrıntılı olarak gösterme işlemi” olarak tanımlayanlar da var.
Bu anlamda düzenleyeceğimiz tüm envanterler, sahip olduğumuz varlıkların sayı, nitelik, yer ve farklılık gibi özelliklerini ortaya koyup yapılacak güncellemeler suretiyle bu özelliklerin değişimini izler.
Bir kentteki mevcut yapıların ya da bir botanik bahçesindeki bitki ve ağaçların sayı, yer ve özellikleri, tarih ve arkeoloji anlamında sahip olduğunuz tarihi yapılar, yollar, köprüler, kentler, tapınaklar ve benzerleri hazırlanan envanterlerin konu ve içeriğini oluşturur.
Tüm sahip olunanları belirleyip listelemek envanter çalışmasının ilk aşamasıdır. İkinci aşama ise sahip olup sürekli güncellediğiniz envanterlerdeki varlıkları birbirleriyle mukayese ederek az bulunma ya da farklı olma kriterlere göre ayırıp öne çıkarma amacı ile ilgilidir. Çünkü o varlıklar, diğerlerinden farklı olması ya da az bulunması gibi nedenlerle kendi değerlerini arttırıp sahip olanlar için önem ve öncelik kazanmaya başlarlar. Aynen envanteri çıkarılmış bir tablo koleksiyonunun içindeki Mona Lisa tablosunun diğerlerinden daha değerli hale gelmesinde olduğu gibi…
O nedenle envanter sözcüğü ve bu sözcüğün eyleme dönüşmüş haliyle “varlıkları belirleme” —> “tanımlama” —> “sayma” —> “değer biçme” —> “güncelleme” aşamalarından oluşan bilgi üretimi anlamına gelen envanter yönetimi önemli ve öncelikli bir iştir….
Envanter düzenleme işinin belediyelerde akla gelen ilk örneği ise sahip olunan nakdi ya da ayni mal varlıklarının belirlenip listelenmesi işlemidir. Bir belediyenin sahip olduğu arsa, arazi ve araçların envanterinin hazırlanması ya da o kentteki yapıların envanterinin çıkarılması hepimizin bildiği klasik uygulamalardır.
Bir adım daha öteye gidersek, karşımıza bu kez de yine belediyelerin düzenlediği “taşınmaz kültür varlıkları envanteri“, “somut olmayan kültürel varlıklar envanteri, “taşınır kültür varlıkları (tablo, heykel vb.) envanteri“, “doğal varlıklar envanteri” ve “turizm envanteri” gibi değişik envanter çeşitleri çıkar. Hepsinin amacı da belediye sınırları içindeki bazı değer ya da varlıkları belirleyerek bunlardaki gelişmeleri izleyip yönetmektir.
Bu anlamda geçtiğimiz 4 Ocak 2021 tarihinde İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Mustafa Tunç Soyer‘in İzmir’in “Dijital Turizm Envanteri“ni tamamladık haberini duyunca konuyla yakından ilgili ve bilgili bir İzmirli olarak sevindim ve bu sevincimi söz konusu envanterin adresi olarak gösterilen http://www.visitizmir.org isimli İnternet sitesini açarak ve aynı ismi taşıyan mobil uygulamayı telefonuma indirerek köşe bucak incelemeye başladım.
Çünkü envanter çıkarmanın; özellikle de çok değişik alanlarda yapılan turizm için güncel bir envanter çıkarmanın ve bu envanterdeki bilgileri sürekli güncellemenin ne kadar zor olduğunu bilip konuya ciddiyetle yaklaştığım için sahip olduğum bilgi, birikim ve deneyimi yapılmış bir uygulamayı inceleyip; daha doğrusu, “tersten okuyarak” geliştirmeye çalıştım.
Ancak bu analiz çalışmasına başlamadan önce “Visit İzmir” isimli “Dijital Turizm Envanteri“nin hangi makro çalışmanın içinde yer aldığını ve bir mikro çalışma olarak turizm alanındaki makro çalışmalarla bağlantısını öğrenmeye çalıştım. O nedenle, bu çalışmanın İzmir Kalkınma Ajansı‘nın desteği çerçevesinde birlikte yapıldığı ifade edildiği için bu projede çalıştığını öğrendiğim bilişim şirketleriyle ve proje içinde yer almış arkadaşlarımı arayarak onlardan ek yeni bilgiler almaya çalıştım.
Yeniden gözden geçirdiğim ve edindiğim yeni bilgilere göre bu projenin başlangıcı İzmir Kalkınma Ajansı‘nın kurulduğu ilk yıllarda Art Group / Wolffs Olins, Blue Group, American World Services, TNS Global, Kıta Tasarım Reklam ve Danışmanlık grubuna hazırlattırılan “İzmir Kentsel Pazarlama Stratejik Planı 2010-2017” çalışmasına kadar gidiyordu. O tarihlerde aldığımız haberlerden hatırladığım kadarıyla bu çalışmayı hazırlayan ekibin adı İngilizce firma isimleriyle yaldızlanmış olmasına karşın, asıl işin adres olarak Amerika Birleşik Devletleri’ni gösteren bir Türk şirketi ve ekibi tarafından yapıldığını biliyorduk.
Daha sonra devreye Yaşar Üniversitesi‘nin 23 Aralık 2012 tarihinde yaptığı İzmir Turizm Stratejisi Çalıştayı ile bu çalıştay sonrasında düzenlenen Şubat 2013 tarihli 65 sayfalık İzmir Turizm Mevcut Durum Raporu girdi.
Daha sonra konu uzun bir süre dondurucuya konulup unutulduktan sonra İzmir Kalkınma Ajansı‘nın yeni bir duyurusu ile 12 Nisan 2019 tarihinde “İzmir Kalkınma Ajansı İzmir Turizm Stratejisi ve Eylem Planı Hizmet Alımı İşi“nin ihale edileceğini ve söz konusu planın ihaleyi alacak firma tarafından 9 ay içinde bitirileceğini öğrendik.
İhale sonuçları İzmir Kalkınma Ajansı kaynakları tarafından açıklanmamış olmakla birlikte, İzmir Turizm Destinasyonları Envanter Çalışması şekline dönüşen işi üstlenen İstanbul/Kadıköy kaynaklı Kivi Stratejik Planlama Anonim Şirketi‘nin İnternet sayfasından 13.11.2019 tarihli İzmir Turizm Destinasyonları Envanter Çalışması‘nın üç ayrı boyutta (Deniz ve Kıyı Turizmi, İnanç Turizmi ve Kültür ve Tarih Turizmi) hazırlandığını, plan hazırlığı kapsamında esasen bir Mevcut Durum Analizi niteliğindeki çalışmanın Ömer Yılmaz, Cansu Çekli, İlayda Büyükgaga ve eski Arkitera Mimarlık Merkezi‘ndeki ekipleri eliyle gerçekleştirildiğini öğrendik.
Daha sonrasında işin içine eski adıyla İzmir Turizm Tanıtım Vakfı, yeni adıyla İzmir Vakfı‘nın girip işi üstlenmesi üzerine, İzmir Kalkınma Ajansı‘nın adeta çalışmalardan çekildiği anlaşıldı. Çünkü İzmir Vakfı tarafından basıma hazırlanıp “İzmir Tanıtım Turizm Stratejisi ve Eylem Planı 2020-2024” adıyla yayınlanan belge, İzmir Kalkınma Ajansı‘na ait İnternet sayfasının “Strateji ve Analizler” bölümünde bulunmadığı gibi, planın İzmir Ekonomik Kalkınma ve Koordinasyon Kurulu‘nun Şubat 2020 tarihli toplantısındaki tanıtımının da İzmir Vakfı Genel Müdürü ve İzmir Büyükşehir Belediye Başkan Danışmanı Dr. Güven Eken tarafından yapıldığı görüldü. Anlaşılan o ki, İzmir Kalkınma Ajansı‘nın ihale edip yaptırdığı Mevcut Durum Analizi ile diğer çalışmalar şu an itibariyle İzmir Vakfı tarafından sahiplenilip uygulanmaya çalışılmakta.
2019 yılında İzmir Kalkınma Ajansı tarafından Kivi Stratejik Planlama Anonim Şirketi‘ne ihale edilen Mevcut Durum Analizi niteliğinde çalışmalar ve 2021 yılında İzmir Vakfı tarafından sahiplenilip yayınlanan “İzmir Tanıtım Turizm Strateji Planı ve Eylem Planı 2020-2024” belgesine baktığımızda da, yazımızın konusunu oluşturan İzmir Turizm Envanterinin Düzenlenmesi işinin 6 öncelikli alandan oluşan planın 25 stratejik amaç ve 128 hedef arasında yer aldığını; planın “(3.2) Visit İzmir Dijital Turizm Altyapısının Hazırlanması ve Tanıtılması” başlıklı stratejik amaç kapsamında yer alıp; İzmir Büyükşehir Belediyesi, İzmir Kalkınma Ajansı ve İzmir Vakfı‘nın “sorumlu“, Kivi Stratejik Planlama A.Ş.‘nin de “paydaş” olarak gösterildiği, (3.2.1) Visit İzmir İnternet Sitesinin Farklı Dillerde İzmir Görsel Kimliğini Yansıtacak Şekilde Güncellenmesi” ve “3.2.2) Visit İzmir Mobil Aplikasyonun Hazırlanması” başlıklı iki stratejik hedefe 2020 yılında, İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ile İzmir Vakfı‘nın sorumlu olarak gösterildiği “(3.2.3) İnternet Sitesi ve Mobil Aplikasyonun Dijital Platformlarda Tanıtılması” başlıklı stratejik hedefe ise 2020-2024 dönemde ulaşılacağı belirtilmiştir.
“İzmir Tanıtım Turizm Stratejisi Planı ve Eylem Planı“nın 2020-2024 dönemi içindeki uygulama başarısını ölçmek amacıyla geliştirilen performans göstergelerine baktığımızda ise;
1) 2020 yılında 2.000 adet olarak belirlenen destinasyon envanteri veri sayısının 2021 yılında 1.500, 2022 yılında 500, 2023 yılında 500 ve 2024 yılında 500 adetlik artışla 2024 yılı sonu itibariyle 5.000 adete ulaşması,
2) 2020 yılında 2.000 adet olarak belirlenen görsel veritabanı sayısının 2021, 2022, 2023 ve 2024 yıllarında 1.00 adetlik artışla 2024 yılı sonu itibariyle 6.000 adete ulaşması,
3) 2020 yılında 250 adet olarak belirlenen kültür, tarih ve arkeoloji envanterinde nokta bazlı veri sayısının 2021 ve 2022 yıllarında 100, 2023 ve 2024 yıllarında da 50 adetlik artışla 2024 yılı sonu itibariyle 550 adete ulaşması,
4) 2020 yılında 35 adet olarak belirlenen inanç envanterinde nokta bazlı veri sayısının 2021 yılında 25, 2022, 2023 ve 2024 yıllarının her birinde 20 adetlik artışla 2024 yılı sonu itibariyle 120 adete ulaşması,
5) 2020 yılında 80 adet olarak belirlenen deniz ve kıyı envanterinde nokta bazlı veri sayısının 2021, 2022, 2023 ve 2024 yıllarının her birinde 20 adetlik artışla 2024 yılı sonu itibariyle 160 adete ulaşması,
6) 2020 yılında 550 adet olarak belirlenen doğa ve gastronomi envanterinde nokta bazlı veri sayısının 2021, 2022, 2023 ve 2024 yıllarının her birinde 100 adetlik artışla 2024 yılı sonu itibariyle 950 adete ulaşması,
7) 2020 yılında 350 adet olarak belirlenen konaklama envanterinde nokta bazlı veri sayısının 2021, 2022, 2023 ve 2024 yıllarının her birinde 100 adetlik artışla 750 adete ulaşması,
Hedeflenmiş, böylelikle bu sayılara ulaşılması durumunda plan uygulamasının başarılı olacağı ifade edilmiştir.
Devam Edecek…
Kent Stratejileri Merkezi 