Ali Rıza Avcan
Hatırladığım kadarıyla, 2008 yılının Temmuz ayında Avrupa Birliği ile diğer Akdeniz ülkeleri arasındaki ilişki ve ortaklığı geliştirmek amacıyla düzenlenen Akdeniz İçin Paris Zirvesi sırasında oluşturulan Akdeniz İçin Birlik (Union for the Mediterranean) örgütünün 43 üye düzleminde yaptığı ilk işlerden biri Akdeniz’e kıyısı olan kentler arasındaki ilişkileri güçlendirmek amacıyla yaptığı bir proje çağrısıydı. Bu çağrıyı duyar duymaz ilk yaptığım iş, her bir projeye verilecek hibenin 1 Milyon Avro’ya yaklaşması nedeniyle o tarihlerde 327 üyeye sahip Ege Belediyeler Birliği için bir proje hazırlamak olmuştu.
Akdeniz İçin Birlik Örgütü (Union for the Mediterranean) tarafından yapılan bu çağrıda, hibe için başvuracak projelerde Akdeniz’e kıyısı olan belediyelerin ya da belediye birliklerinin, yine Akdeniz’e kıyısı olan başka bir ülkedeki belediye ya da belediye birliği ile işbirliği yapması istendiği için, bize verilen İnternet adresi üzerinden Akdeniz’e kıyısı olan diğer kentlere çağrı yapmış ve İsrail’de ulusal düzeyde çalışmalar yapan bir yerel yönetim birliğinden olumlu cevap almıştık.
Bu olumlu çağrı üzerine, adına proje hazırlamayı aklıma koyduğum Ege Belediyeler Birliği ile İsrail’deki belediyeler birliğinin geliştirecekleri işbirliği içinde kendi üye belediyelerinde çalışan yönetici ve çalışanların, “Yaşam Boyu Eğitim” anlayışı çerçevesinde eğitim ihtiyaç analizlerinin hazırlanmasını ve bu eğitimlerin belediyeler arasında oluşturulacak İnternet ağı üzerinden e-öğrenme yöntemiyle yapılmasını içeren projeyi hazırlamaya başlamıştım. Bunun için hem Ege Belediyeler Birliği hem bilişim teknolojisi boyutunda uzun, yorucu ve yoğun araştırmalar yapmış, İsrail’!deki belediye birliği ile nasıl bir ilişki ve iletişim kurulacağını analiz etmiş, bu düşüncenin yapılabilirliğini ve sürdürülebilme koşullarını irdelemiş, bunu yaparken de defalarca Manisa’daki Ege Belediyeler Birliği merkez ofisine giderek Birlik Sekreteri Mehtap Tuna ve diğer görevlilerle görüşmüş ortaya iyi, yararlı, çalışabilir ve sonuç alıcı bir proje çıkarmak için çalışmıştım.
Ancak karar vericilerin önem ve öncelik verdikleri konuların bambaşka şeyler olması; ayrıca, işbirliği yapılacak İsrail’in Türk diplomasisi açısından “sakıncalı” görülmesi nedeniyle, (tuttuğum notlara göre) 7 Eylül 2008 tarihinde Manisa Belediye Başkanlığı Özel Kalemi’ne teslim ettiğim proje önerisine olumlu ya da olumsuz bir yanıt alamadım.
Oysa, Ege Belediyeler Birliği‘nin kuruluş amacı, birlik tüzüğünün 5. maddesinde “üye belediyelerin hizmet kapasitesini arttırmak, üye belediyeler arasındaki işbirliği ve dayanışmayı geliştirerek belediyelerin halka daha etkin ve verimli hizmet sunmasına katkıda bulunmak” olarak belirlenmişti. O nedenle finansmanı dış kaynaktan sağlanan bir proje ile üye belediyeler arasında web tabanlı bir iletişim ağının kurulması; ayrıca, belediye yönetici ve çalışanlarının büyük masraflara neden olan seminer organizasyonları yerine web tabanlı e-öğrenme yöntemleriyle “Yaşam Boyu Öğrenme” boyutunda sürekli eğitim kapsamına alınması tam da tüzüğün sözünü ettiği kuruluş amacının gerçekleşmesini sağlıyordu.
Şimdi, hazırladığım o eski proje dosyasının “Mevcut Durum Analizi” bölümündeki bilgilere baktığımda, 1986 yılında İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Burhan Özfatura tarafından büyük umut ve heyecanlarla kurulan Ege Belediyeler Birliği‘nin 2007 yılında toplam 327 üyeye sahip olduğunu, bu sayının fiziki anlamda Ege Bölgesi’ni oluşturan coğrafyadaki toplam 711 (3 büyükşehir, 11 büyükşehir ilçe, 11 il, 148 ilçe ve 538 belde belediyesi) belediyenin % 46’sına karşılık geldiğini, bu 711 belediyenin barındırdığı nüfusun (9.556.981 kişi) Ege Bölgesi nüfusunun (10.856.242 kişi) % 88’ini oluşturduğunu, birliğe üye olmayan 384 belediyenin (35 ilçe, 349 belde belediyesi) ise toplam 1.298.361 kişilik bir nüfusa sahip olduğunu görüyorum. Hatta fiziki anlamda Ege Bölgesi dışında kalan Bursa, Antalya büyükşehir belediyeleriyle Balıkesir ve Çanakkale’den birçok belediyenin birliğe üye olduğunu, böylelikle Ege Belediyeler Birliği‘nin o tarihlerde “obezlik” boyutunda çok fazla üyeye sahip olduğunu, bu durumuyla neredeyse tüm bir Ege Bölgesi’ni kucakladığını belirliyorum.
Ege Belediyeler Birliği‘nin İzmir ve Ege Bölgesi için ne kadar önemli olduğunu ve uzunca bir süredir ne ölçüde ihmal edildiğini gösteren bütün bu verilerin ayrıntılarını aşağıdaki tabloda görmek mümkün.
Şimdi, aradan koskocaman bir 12 yıl geçtikten sonra, Ege Belediyeler Birliği‘nin yeniden benim gündemime düşüşü ise, Cumhuriyet Halk Partisi İzmir Büyükşehir Belediye Başkan adayı Tunç Soyer‘in seçilip belediye başkanı koltuğuna oturduktan sonra, Akdeniz’e kıyısı olan kentler arasında bir Akdeniz Kentler Birliği‘ni (Union for the Mediterranean) kurmak amacıyla İskenderiye, Beyrut, Atina, Roma, Marsilya ve Barselona belediyelerine mektup yazacağını; hatta bu mektupların yazılmış vaziyette hazır olduğunu yaptığı konuşma ve röportajlarda belirtmesiyle oldu.
Önce yazdığım yazılarla bir Avrupa Birliği rüyası olan Akdeniz ülke ve kentlerini bir araya getirme konusunda, 2008 yılında 43 ülkenin katılımıyla kurulan uluslararası Akdeniz İçin Birlik (Union for the Mediterranean) örgütünü, ardından 2012 yılında İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin bir şube müdürlüğü olarak bu amaçla kurduğu İzmir Akdeniz Akademisi‘nin varlığını anımsatarak, bu fikrin büyükşehir belediyesi ile ilgili seçim bildirgesinde ve önemli-büyük projeler yer alacak kadar “yeni” ve “farklı” bir proje olmadığını, İzmir Akdeniz Akademisi‘nin bugüne kadar eksiği ve yanlışı ile bu tür benzeri çalışmaları yürüttüğünü ve bundan böyle daha da geliştirilerek yürütmesi gerektiğini anlatmaya çalıştım.
Ardından da tarihi, coğrafi, ekonomik, toplumsal ve kültürel bağlarıyla İzmir’i İzmir yapan Ege Bölgesi’nin önemini vurgulayarak, 2005 yılında Avrupa İstatistiki Sınıflandırma Sistemi‘ne göre kurulan kalkınma ajanslarıyla Ege Bölgesi bütününden koparılarak yalnız bırakılan İzmir’in bu haliyle Akdeniz’de bir öncü kent olarak öne çıkmasının mümkün olmadığını söyledim.
Çünkü, 2008 tarihli Akdeniz İçin Birlik (Union for the Mediterranean) ideali boyutunda kurulmak istenen Akdeniz Kentler Birliği’ni, İzmir’in art alanında yer alıp yüzyıllardır etle tırnak gibi birbirine bağlı olan Ege Bölgesi’ni dikkate almadan, İzmir-Ege Bölgesi bütünlüğünü sağlamadan gerçekleştirip sürdürmenin mümkün olmadığını düşündüm. Birlik başkanlığı görevinin halen İzmir Büyükşehir Belediye Başkanınca sürdürüldüğü Ege Belediyeler Birliği gibi büyük bir birlik her geçen gün küçülüp can çekişirken Akdeniz kentleri arasında yeni bir belediye birliği kurma düşüncesinin, hem birini kurarken diğerini ihmal etme boyutunda kendi içinde çelişkili bir durum olacağını, hem de uluslararası ilişkilerden kaynaklanan siyasi ve diplomatik risklerin pek de dikkate alınmadığını, bu konuda iyi bir fizibilite çalışması yapılmadığını, bu konuyla ilgili uluslararası alanın Yavaş Şehir (CittaSlow) Projesi‘nde olduğu gibi henüz boş ve uygun olmadığını varsaydım.
O nedenle, uzunca bir süredir ihmal edilip bir kenara konulduğu için devamlı küçülen ve önemsizleşen 121 üyeli Ege Belediyeler Birliği‘nin hem ulusal ve yerel kalkınma, hem bölgesel bütünleşme ve siyasi güç oluşturma açısından önemli bir fırsat olduğunu yeniden hatırlatmak istedim.
O nedenle de Ege Belediyeler Birliği‘nin 2007 yılındaki nispeten iyi durumuyla içinde bulunduğumuz 2019 yılındaki kötü konumunu, sahip olduğu gücü, yarattığı etkiyi ve gelecekle ilgili öngörüleri birbiriyle mukayese etmek için yeni bir araştırma yaparak içinde bulunduğumuz 2019 ve izleyen yıllar için yeni bir yol çizmeye, yeni bir öneri geliştirmeye çalıştım.
Devam Edecek…
Kent Stratejileri Merkezi 