Bugün tanıtımını yapacağımız “Yıkarak Yapmak, Anarşist Bir Mimarlık Kuramı İçin Altlık” başlıklı kitap değerli bir mimar ve akademisyen olan Uğur Tanyeli’ye ait. 368 sayfalık kitap Nisan 2017’de Metis Yayınları tarafından yayınlandı.
Uğur Tanyeli 1952’de Ankara’da doğdu. 1976’da bugünkü adıyla, MSGSÜ Mimarlık Fakültesi’nden mezun olarak, aynı yılın sonunda adı geçen kurumda asistanlık görevine başladı. 1982-91 arasında İTÜ Mimarlık Fakültesi’nde çalıştı. 1990-91’de Michigan Üniversitesi Orta Doğu ve Kuzey Afrika Araştırmaları Merkezi’nde konuk öğretim üyesi olarak bulundu. 1991-98 yıllarında Anadolu Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü’nde görev yaptı. Haziran 1998’de Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’ne profesör olarak atandı. Ağustos 2011’de Mardin Artuklu Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi’ne transfer oldu ve Şubat 2015’e kadar aynı kurumun kurucu dekanlığını yürüttü. Söz konusu tarihten bu yana İstanbul Bilgi Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nde çalışmaktadır. 1990’dan beri Arredamento Mimarlık dergisinin yayın koordinatörlüğünü yürütmektedir. Çalışmaları, Türkiye modernliğinin fiziksel çevre bağlamında irdelenmesi üzerinde yoğunlaşmaktadır. İstanbul 1900-2000: Konutu ve Modernleşmeyi Metropolden Okumak (Akın Nalça, 2004), Turgut Cansever: Düşünce Adamı ve Mimar (A. Yücel ile birlikte, Osmanlı Bankası Arşiv Araştırma Merkezi ve GG, 2007), Mimarlığın Aktörleri: Türkiye 1900-2000 (GG, 2007), Rüya, İnşa, İtiraz: Mimari Eleştiri Metinleri (Boyut, 2011) ve Sınıraşımı Metinleri: Osmanlı Mekânının Peşinde’nin (Akın Nalça, 2015) de aralarında bulunduğu ondan fazla kitap yazdı.
Kitabın arka yüzünde tanıtım amacıyla kullanılan metin ise şu şekilde:
“Yıkarak yapmaktan söz ediyorum, çünkü genelde ‘ilerici’, ‘öncü’, ‘avangart’ gibi sıfatlarla anılan pek çok kişi ve yönelim, eskileri gözden çıkaramayan, hatta onları çağdaş olanı gerekçelendirmek için hikmet deposu gibi kullanan argümanlar dile getirdiler. Sonuçta bunların tümü bir tür zombi üretimi. Bu kitap işte o zombileri, o yaşayan ölüleri teşhis etmeye ve tartışmaya yönelik bir çaba.“
“Anarşi terimini kullanıyorum, çünkü mimarlık bilgi alanında egemen iktidar yapılarını –söylemleri, önyargıları, stereotipleri, inançları– sorunlaştırmak istiyorum. Onların çok zayıf düşünce konstrüksiyonları oluşturduğuna inanıyorum. İktidarlarını da paradoksal olarak o zafiyetlerine borçlular. Bunlara inanılır, ikna olunur ve söylemsel ve/veya tasarımsal pratiklerde bulunmaya fütursuzca devam edilir. İman edilmekten vazgeçilseydi tüm bir düşünsel konstrüksiyonun altı oyulacak, zeminsiz kalınacaktı.“
“Çok daha önemli hedefim ise mimarlık söylemlerinde gizli totalitarizm. Mimarlık düşüncesinin çoğu metninde dünyanın mimarın kişisel becerisiyle cennet kılınabileceği gibi totalitaryen bir beklentiden söz edilir ve çoğu zaman bundan hiç rahatsızlık duyulmaz. Böyle bir inanç aslında, tasarlayan öznenin vehmedilmiş iktidarından çok, siyasal otoritenin denetimsiz gerçek iktidarına uzanan kanala su taşıyor. Diktatoryel iddiaların meşrulaştırılması imkânlarını ortaya koyuyor. Şöyle de diyebilirim: Mimarın tasarımsal iktidarı ile siyasal yöneticinin toplum mühendisliği yapma iktidarı arasındaki mesafe çok kısa. Her ikisi de toplumsallık üzerinde kurulması amaçlanan bir diktaya özlem duyuyor.”
“Yıkarak Yapmak, Anarşist Bir Mimarlık Kuramı İçin Altlık” başlıklı kitabın içinde yer alan bölümleri ise şu şekilde özetleyebiliriz:
Önsöz Yerine: Neden Anarşist ve Yıkıcı? http://www.metiskitap.com/catalog/text/214785
I Giriş Yerine: Mimarlık Düşüncesinin Altmetni Olarak Totalitarizm
II Yeni Bir İcat Olarak Mimarlık
III Mesleği Yeniden Tarif Etmek: Metropolleşen Dünyada Mimarın Rolleri
Kurucu Efsaneler
IV Mimarlığın Özü, Esasları, Ana Bileşenleri
V Modernlik ve Modernist Düşünce
VI İşlev-Biçim Paradigması
VII Mimarlığın Maddeselliği
VIII Yenilik, İcat, Yaratıcılık ve Diğer Mimarlık Mucizeleri
Mimarlık Kelepçeleri
IX Taklit
X Unutulamayan Oryantalizm
XI Gölge Boksu Olarak Oksidentalizm
XII Yer
XIII Kutsallık İllüzyonları
İmkânlar
XIV Kamusallık ve Kaos
XV Biçimi Değil Süreci Tasarlamak
XVI Konuttan Konuşmak
XVII Çelişme ve Yerinden Olmuşluk
Sonuç Yerine
Özgürlük ve Mimarlık ve Yıkarak Yapmak
Görseller
İyi okumalar dileğiyle…
Kent Stratejileri Merkezi 