Etiket: Sergi

Ali Rıza Avcan

Geçtiğimiz hafta sosyal medyadaki haberlerden İzmir’de kendine kenti ve geleceğini konu alan bir serginin düzenlendiğini öğrendim… Bu haberlere göre Almanya’nın dünya çapındaki ünlü kültür kurumu Goethe-Institut ile Almanya Federal Çevre, Doğa Koruma, Yapı ve Nükleer Güvenlik Bakanlığı’nın ortak girişimi ile hazırlanıp 3 Ocak 2017 tarihinde Kültürpark içindeki İzmir Resim Heykel Müzesi Kültürpark Sanat Galerisi’nde açılan ‘Weltstadt⁽¹⁾ – Kenti kim oluşturuyor’ adlı serginin 17 Ocak 2017 tarihine kadar açık kalacağı duyuruluyordu.

3 Ocak 2017 tarihinde yapılan açılış töreninden sonra gerek Goethe Instıtut’a gerekse Hürriyet Gazetesi ile İzmir Mimarlar Odası’nın web sayfasında verilen bilgilere göre serginin küratörlüğünü Matthias Böttger, Angelika Fitz ve Tim Rieniets‘tin üstlendiği, Goethe Alman Kültür Merkezi Müdürü Dr. Rodolf Bartsch‘ın ev sahipliğindeki proje sergisinin açılışına Fransız Kültür Merkezi Müdürü Caroline David ile mimar ve mühendislerle diğer davetlilerin katıldığı belirtiliyor.

Yine aynı kaynaklara göre açılışta konuşan Goethe Alman Kültür Merkezi Müdürü Dr. Rodolf Bartsch, serginin “Kenti kim inşa ediyor ve onun geleceğini kim şekillendiriyor?” sorularını sorarak küresel ısınma, ekonomik kriz, göç, sosyal kutuplaşma ve demografik değişim karşısında bu soruların bugün çok büyük bir etki taşıdığını ifade etmiştir. Bu sorunun yanıtı olarak; kentin geleceğini her zaman olduğu gibi uzmanlar, karar vericiler ve yatırımcılar mı yoksa ortaya çıkan yeni aktörlerin kişisel inisiyatifi ile katılımı mı belirleyecektir? Çünkü günümüzdeki kentsel dönüşüm süreçlerine katılan yeni aktörler kişisel inisiyatifleri kullanarak geleneksel şehir planlamasını ya tamamlamakta ya onun içine sızarak etkili olmakta ya da onun yerini alabilmektedir.

Bu düşünceden hareket ederek oluşturulan ‘Weltstadt – Kenti kim oluşturuyor‘ projesi, Goethe Enstitüsü’nün dünya çapındaki şubeleri ve onların partnerleri tarafından hayata geçirilen girişimleri bir ağ ile birleştirmekte niyetindedir. Hepsi şehir yapımının yerel biçimlerini denemekte ve yeni aktör konstelasyonları⁽²⁾ içinde kentin geleceği üzerine çalışmaktadır. Weltstadt bu yerel girişimlere uluslararası bir vitrin sunmak ve gelişim süreçlerini desteklemek istemektedir. Weltstadt bloğu, konuya dayalı gazeteler, bir turne sergisi ve ortak çalıştaylar, değişik Weltstadt yerlerindeki yerel aktörler arasındaki değiş-tokuşunun yanısıra Almanya ile bilgi aktarımını teşvik etmektedir. 

‘Weltstadt- Kenti kim oluşturuyor?‘ ortak sorusunun çatısı altında dünyanın en farklı bölgelerinden projelerin tartışmaya sunulduğunu belirten Bartsch, “Bu şekilde Johannesburg ve Seul’deki biçimsel olmayan yerleşim yerlerinin geliştirilmesindeki tecrübeler karşılaştırılmaktadır. Brezilya’da yeni orta sınıf aracılığıyla daha fazla söz isteği talebi odak noktasındayken, New York’ta iklim değişimine karşı şehir halkının inisiyatifi odak noktasında yer almakta. Belgrad ve Riga’da kullanılmayan kent alanlarının tekrar etkili hale getirilmesi için kültürel aktörlerin potansiyeli odak noktasında yer almaktadır. Weltstadt güneybatı Avrupa’nın krizle sarsılmış şehirlerinde ortak yapımın yeni şekillerini ve paylaşımı incelemekte ve Bangalore’de de vatandaşların fikirleri bir kitle kaynak platformu üzerinden paylaşılmaktadır. Şehir ve şehire yakın bölgeler arasındaki karışık ilişkiyi Dakar ve Ulan Bator’daki projeler açıklamaktadır. Bu projeler, göçmenlerin nasıl etkin olduğunu ve kentleri değiştirdiklerini ele almaktadır” dedi. 

İzmir Goethe Alman Kültür Merkezi’nin verdiği bilgilerle gazetelere yansıyan haberlerin incelenmesinden de görüldüğü gibi; Almanya, Türkiye’deki ve özellikle İzmir’deki kentsel dönüşüm süreçlerine ilgisiz kalmamakta, son yıllarda “Akdeniz Dünyası” adı verilen vizyon üzerinden Fransa, İspanya, İtalya gibi Avrupa Birliği’nin alt bölgesine yönlendirilen bağlantıların Avrupa Birliği’nin dinamosu olan Almanya’ya ve Alman kültürüne de yönlenmesi için hamle yapmakta, hazırladığı bu proje ve sergi üzerinden kendi kültürü üzerinden gelişen bir kentleşme anlayışını, etkili olduğu diğer ülkelerdeki bilgi ve deneyimler üzerinden bu topraklara da taşımak niyetindedir.

O anlamda, bu proje ve sergiyi “Almanlar geldi, bir sergi açıp gittiler” şeklinde anlatıp yorumlamanın dışında Almanya’nın, İzmir’in kentsel dönüşümü konusunda görev olan yerel yönetimlerin Akdeniz vizyonu üzerinden Fransa, İtalya, İspanya gibi ülkelerle gerçekleştirdiklerine ilgisiz kalmadığını görmek, bu ülkeler Avrupa Birliği içinde olsalar bile bir türlü ortadan kaldıramadıkları ulusal devlet ve milliyetçi eğilimler nedeniyle ortaya çıkan rekabet nedeniyle finansal borçlanma, bilgi, teknoloji ve kültür transferi gibi alanlarında ortalığı Akdeniz ülkelerine bırakmak niyetinde olmadıklarını anlamak gerekir. 

Nitekim sergi panolarının yanına iliştirilmiş ve Türkçe’ye çevrilmiş ‘(Gayri)Resmi Kavramı’, ‘(Gayrı)Resmi Şehir, Şehrin Boyutları, Kentsel Çöküş Kapıda mı?’, ‘Krizlere Karşı Şehirler’, ‘Porto Alegre: Bairro Farrapos Vaka Çalışması’, ‘Yarmag ve Sosyal Kalkınma ve Alan’, ‘Kendi Kendine Organizasyon ve Kamu Yönetimi’, ‘Kentsel Uygulamalar Okulu’, ‘Olanak Tanıyan Programlar’, ‘Uzun Yaşam Köyü’, ‘Lizbon: Yakın ve Doğrudan Destek’, ‘Akıllı Şehir Curitiba’, ‘Kolektif Performans Olarak Şehir’, ‘Edimsel Mekan’, ‘Afrika Şehri: Kapalı Çarşı ile Yaratıcılık Merkezi Arasında’, ‘Şehri Gözlemlenebilir Kılmak’, ‘Ulanbator Stratejileri: Naadam Festivali’, ‘Y Masası: Yerel Eylemlerin Semiyotik Nesnesi’, ‘Riga’ya Özgürlük’, ‘Yeni Orta Sınıf’, ‘Riga: Yaratıcı Ütopya’, ‘Ulanbator’daki Çevresel Zorluklar’, ‘Belgrad’da İş Birliğine Dayalı Bir Şehre Yolculuk’, ‘Yeni Bir Orta Sınıf Yaratma Şansı’, ‘Hindistan’ın Orta Sınıfı: Şehir Efsanesi mi Yoksa Gelişmekte Olan Bir Güç mü?’, ‘Yeni Sivil Toplum”Mega Kentlerde Toplumun Korunması’, ‘Hint Şehirlerini Kim Yaratıyor?’, ‘Göçebelerin Şehre Akını’, ‘İş Birliğine Dayalı Şehirler: Tanılar’, ‘Yaşam Modeli Geliştirme’, ‘Brezilya’nın Yeni Orta Sınıfı’ ve ‘Nos Brasil! We Brasil! Üzerine‘ başlıklarını taşıyan 31 ayrı yazı da bu niyeti destekleyen bir içeriğe sahipti.

Lütfen biraz daha özen, biraz daha ciddiyet…

Bu sergi ile ilgili olarak söylemek istediğim diğer bir konu ise sergi düzenleyicileri arasında dünyaca tanınan Goethe Enstitüsü ile Alman Federal Hükümetinin koskocaman bir bakanlığı olmasına; ayrıca beş ayrı bloktan oluşan sergiyi üç ayrı küratör tasarlayıp düzenlemiş olmasına karşın gerek serginin duyuru ve tanıtımı gerekse sunulan görsellik açısından son derece basit, son derece amatör bir nitelik göstermesidir.

Sergiye gitmeye kalktığınızda sergi mekânının önünde orada bir sergi olduğuna ilişkin bir duyurunun olmayışı, serginin sahipsiz hali, herhangi bir sergi kataloğunun yokluğu, sergilenen materyalin tümüyle okunacak yazılardan oluşması, blokları oluşturan A3 büyüklüğündeki karton/kâğıt parçalarının yer yer kopmuş olması ve kopup yere düşen kağıt parçalarını oradaki güvenlik görevlisinin tekrar eski konumuna getiriyor olması bizim Goethe Enstitü’ye ve dolaylı olarak Almanya’ya yakıştıramadığımız bir husus.

Ayrıca 1980’li yıllarla birlikte ortaya çıkan bol yazılı metinlerle tasarlanan sergilemelerin günümüz koşullarında ömrünün artık dolduğuna inanıyorum. Sergiyi düzenleyen küratörler o yazılı metinleri teker teker okumanın ne kadar vakit aldığını hesapladılar mı bilmem ama ben şahsen bütün o metinleri okuma sabrını gösteremedim… Hele ki sosyal medyanın uzun metinleri okuma sabrımızı her geçen gün azalttığı günümüz koşullarında bütün bu İngilizce yazıları ve bunların hemen yanına iliştirilmiş 31 ayrı Türkçe yazıyı baştan sonra kimin ne kadar sürede okuduğunu da merak edemeden duramadım açıkçası…

İnsan bu sergiyi gördüğünde Almanların İzmir’e haksızlık yaptığını düşünüyor ister istemez. Bu kadar basit, öğrenci işi bir sergi tasarımı yapmak, ayrıca özenli bir kataloğun düzenlenmeyip panolardaki Almanca metinlerin Türkçe çevirilerinin duvarlara yapıştırılmış bol sayıdaki kâğıtlara yazılmış olması, bir sergi görevlisinin bilgi vermek ve sergiyi sahiplenmek amacıyla orada hazır olmaması, her şeyin oradaki güvenlikçiye teslim edilmesi… Bütün bunlar ortaya atılan iddia ne kadar büyük olursa olsun onun yaşama geçişinin, bu düzeyde amatör işi olduğunu gösteriyor…

O nedenle, sergiyi düzenleyenlere lütfen biraz daha özen, biraz daha ciddiyet diyoruz…

---

⁽¹⁾ Dünya kenti, Metropol

⁽²⁾ Sistem terapisinin astronomiden (takımyıldız) ödünç aldığı ‘konstelasyon’ kavramı, içinde bulunduğumuz ve içimizde bulunan sistemlerin bünyesindeki elemanların birbirlerine göre pozisyonlarını konu edinmektedir.