Ali Rıza Avcan
İlk iki bölümünde ‘dayanışma’ ve ‘yardımlaşma’ olguları arasındaki temel farkları vurguladığımız yazı dizimizin bugünkü üçüncü ve son bölümünde, etkili bir dayanışma ilişkisinin ya da ağının oluşturulması için yapılması gereken bazı temel doğruları ortaya koymaya çalışacağız.
Bilgi ve Bilginin Yönetimi: Dayanışma, bir grubu ya da topluluğu oluşturan bireyler arasındaki karşılıklı yardımlaşma eylemi olduğuna göre, öncelikle bu grubu ya da topluluğu oluşturan bireylerle bunların dışında kalan; yani, grubun ya da topluluğun dışında kalan diğer birey, grup ve toplulukların neye ihtiyaçları olup olmadığı gayet iyi bilinmesi gerekir.
Örneğin bir bireyin ya da grubun dayanışma çağrısı üzerine bir araya gelen, bu bir araya gelişi kamuoyuna yönelik genel bir çağrıya dönüştüren grubun, bu halkayı kimlerin oluşturduğunu, bunların temel kişisel özellikleriyle sahip oldukları ya da ihtiyaç duydukları ekonomik, toplumsal ve kültürel sorunların diğer grup üyeleri tarafından gayet iyi bilinmesi ve bu bilinirlik çerçevesinde kimin kime hangi olanaklarla yardımcı olacağının ortak bir öngörü ve çalışma ile belirlenip ortaya konulması gerekir. Daha doğrusu dayanışma halkası arasındaki bilgi ilişkisinin, halkayı oluşturan bireyler tarafından örgütlenmesi gerekir. Halkayı oluşturan A’nın neye ihtiyacı var, hangi konularda sorun yaşıyor ve bu ihtiyaç ya da sorunların yanında sahip oldukları itibariyle halkanın diğer bireylerine hangi konularda yardımcı olabilir gibi…
İlişki ve iletişimin Kalitesi: Diğer önemli bir konu da, hem dayanışma halkasının içinde hem de dışında kalan diğer birey, grup, toplulukların; özellikle de diğer yardımlaşma ve dayanışma halkalarının iyi bilinmesi ve oluşturulan dayanışma halkasının bunlarla mevcut ya da olası ilişki ve iletişimlerinin anlaşılırlığı, hızı ve etkinliği içeren kalitesidir. Çünkü yeri ya da zamanı geldiğinde, dayanışma halkası dışında kalanların halkaya eklenmesi ya da halka ile ilişkilerinin güçlendirilmesi anlamında örgütlenmesi gerekebilir. Örneğin, oluşturulan dayanışma halkası kendi olanakları çerçevesinde kendi iç evrenindeki dayanışma ilişkilerini sürdürürken, dışardan (belediyelerden ya da diğer dayanışma/yardımlaşma halkalarından) alabileceği yeni ek olanaklara sahip olmak istediğinde bu olanakları örgütlediği bu ilişki ve iletişim üzerinden temin edebilecektir.
Kapasitenin Dikkate Alınması: Dayanışma halkasının hem kendi içinde hem de dışındaki diğer birey, grup ve topluluklar olarak hangi fiziki coğrafyada yaşadığını ve bu mevcut coğrafi dağılış içinde birey, grup ya da topluluklar arasındaki ilişki ve iletişimin nasıl sağlanacağının tartışılarak belirlenmesi ve öngörülen riskler çerçevesinde test edilerek doğrulanması gerekir. Şayet coğrafi uzaklıklar, halka içi ilişkileri zorlayacak şekilde birbirinden çok uzaksa, oluşturulan halkanın kapasitesi halkanın coğrafi etki alanına cevap vermekten uzaksa ikinci, üçüncü yeni bir halkanın oluşum koşullarının araştırılması, gerekirse kurulması, birey, grup ve topluluklar arasındaki ilişki ve iletişimin hangi araçlarla, hangi sıklıkta ve hangi yöntemlerle yapılacağı yine test edilerek belirlenip doğrulanmalıdır.
Çeşitlilik ve Çeşitliliğin Yönetimi: Dayanışma halkası içinde yer alan her bireyin sahip olduğu bilgi, birikim, deneyim ve olanağın aynı düzeyde olmasını beklemek her zaman için mümkün olmayabilir ve bu farklılığın halka bütünü itibariyle büyük bir fırsat olduğu kabul edilmelidir. Örneğin bugün yaşadığımız karantina koşullarında halkayı oluşturan çoğu bireyin evlerinden çıkamayan riskli yaş grubunda bulunması nedeniyle ortaya çıkan zayıflığın, halka içinde yer alan diğer bireylerin telafi edici özellikleriyle karşılanıp dengelenmesi uygun ve doğru olacaktır. Bu anlamda halka içinde birbirinden farklı çeşitliliklerin bulunması bizlere daha önceden düşünülmemiş yeni fırsatlar sunabilecektir.
Bu dört koşul gerçek ya da iyi dayanışma denilince, ilk akla gelen koşullar… Bunlar dikkate alınmadan yaşama geçirilmek istenen her girişim, ne yazık ki, yakın çevremizdeki kötü örnekleri gibi ya bir belediyenin ya da başka bir kurumun yardım kampanyası içinde kaybolup yitebiliyor… Ardından da keşke bu girişimin adını ‘dayanışma’ koymasaydık, ‘dayanışma’ adına hepimizin bildiği paket dağıtma işine girişmeseydik, keşke ‘dayanışma” denilen değerli bir karşılıklı ilişki biçimini ‘yardımlaşma’ pratiği içinde heba etmeseydik diye bir pişmanlık, bir yazık kalıyor geriye…
Kent Stratejileri Merkezi 