Kentsel Ulaşım

Kitabın Adı: Kentsel Ulaşım

Derleyen: Tülay Kılınçaslan

Yayınevi: Ninova Yayıncılık

Baskı Tarihi: Ekim 2012

Sayfa sayısı: 330 sayfa

Tanıtım Yazısı

Ülkemizdeki yoğun kentleşme sürecinde ulaşım ağlarının tasarım ve planlaması kentsel sorunların başında gelmektedir. Kitap ulaşım teknolojisinin tarihsel gelişimiyle başlamakta; yaşam kalitesini doğrudan etkileyen yol ağı tasarımı ve kent merkezi, konut, sanayi gibi kentsel işlevlerin ulaşımla ilişkisini ve yol kademelenmesini açıklayan bölümle devam etmektedir. Bu bölümde çevresel değerlerin ön plana çıktığı günümüzde bisiklet ve yaya yollarının tasarım ilkeleri de yer almaktadır.

Büyük kentlerde ulaşım sorunlarına çözüm olarak öne sürülen toplu taşıma türleri, taşıma sistemlerinin planlanması ve tasarımı Doç. Dr. Ela Babalık Sutcliffe tarafından üçüncü bölümde anlatılmaktadır. Dördüncü bölüm ulaşım planlaması konusunu ele almakta, dört aşamalı planlama süreci, yolculuk talebinin belirlenmesi, türel dağılım ve yolculukların ulaşım sistemine yüklenmesi konularını içermektedir. Yaşanabilir kentleri ortaya çıkarmayı hedefleyen yerel yönetimlerin ne tür ve yöntemde ulaşım politikalarına sahip olması gerektiği grafiklerle Prof. Dr. Cüneyt Elker tarafından son bölümde anlatılmaktadır.

YAZARLAR HAKKINDA

Prof. Dr. Tülay KILINÇASLAN

İTÜ Mimarlık Fakültesi’nden 1968 yılında Yüksek Mühendis Mimar unvanıyla mezun oldu. 1978 yılında İTÜ Mimarlık Fakültesi Şehircilik Kürsüsü’nde kentsel ulaşım konusunda doktorasını tamamladı. 1980-1992 yılları arasında Michigan State Üniversitesi’nde misafir araş­tırmacı ve King Faisal Üniversitesi’nde öğretim üyesi olarak bulundu. 1995 yılında İTÜ Şehir ve Bölge Planlaması Bölümü’nde Doçent ve 2002 yılında Profesör unvanını aldı. Kentsel ulaşım konularında araştırma ve yayınları bulunmaktadır.

Prof. Dr. Cüneyt ELKER

ODTÜ Mimarlık Fakültesi’nden 1968 yılında mezun oldu. 1981 yılında kentlerde ulaşım sistemi konulu doktorasını İTÜ Mimarlık Fakültesi’nde tamamladı. 1982 yılında Şehircilik Ana Bilim Dalı’nda Doçent, 2002 yılında Profesör unvanını aldı. Halen Atılım Üniversitesi Güzel Sanatlar Tasarım ve Mimarlık Fakültesi öğretim üyeliği görevini yürüt­mektedir. Birçok kentin ulaşım planlaması çalışmasında görev yaptı. Mimarlık ve şehircilik yarışmalarında ödül ve mansiyonları ile ulusal ve uluslararası yayınları bulunmaktadır.

Doç. Dr. Ela BABALIK SUTCLIFFE

ODTÜ Şehir ve Bölge Planlaması Bölümü’nden 1994 yılında mezun oldu. 1996 yılında aynı üniversitenin Kentsel Politika Planlaması ve Ye­rel Yönetimler Programı’nda yüksek lisans eğitimini bitirdi. 1996-2000 yılları arasında University College London Centre for Transport Studies biriminde Kentsel Ulaşım Planlaması üzerine doktora çalışmasını yaptı. 2000 yılında ODTÜ Şehir ve Bölge Planlama Bölümü’nde öğretim üyesi olarak çalışmaya başladı, 2009 yılında Doçent unvanını aldı, halen aynı bölümde öğretim üyesidir. Ulaşım politikaları, kentsel ulaşım planlama­sı, kentsel raylı sistem planlaması, trafik azaltma ve yönetimi konula­rında çalışmaktadır.

ÖNSÖZ

Çağımızda uygarlık ve yaşam büyük ölçüde metropoliten alanlarda gelişmekte ve insana hizmeti amaçlayan etkinliklere ancak iyi bir ulaşım sistemiyle erişmek mümkün olmaktadır. Ulaşım bir taraftan faaliyet grup­larını birbirine yaklaştırarak ekonomik etkinlik ve yarar sağlarken diğer yandan yarattığı hava kirliliği, gürültü ve ayırıcı nitelikteki fiziksel varlığı ile kitleleri olumsuz etkilemektedir. Olumsuzlukları en aza indirmek üzere yeni yaklaşımlara gerek duyulurken; yaşanabilir kent ortamlarının yaratıl­ması için ulaşımı etkileyen ögelerin bir arada ve toplumsal uzlaşma içinde planlanması XXI. yüzyılın vazgeçilmez koşulu olarak belirmektedir. 

Kentsel işlev alanlarının mekanda yer seçimi kararları, ulaşım ağları, güzergahlar, araç türleri, işletim sistemleri ve daha birçok etken kentsel ulaşım sistemini etkilemektedir. Kitabın ilk bölümünde taşıt araçları, yol ağları ve teknolojinin gelişimi, ilk çağlardan başlayarak tarihsel perspektif içinde incelenmekte; sanayi devrimi sonrası ve bilişim çağında gösterdiği devinim tartışılmaktadır. İkinci bölümde, ulaşım sistemi, yol ağında kade­melenme, bölgesel düzeyden çıkmaz sokağa kadar yolların işlevleri, yol ta­sarımı ve kavşaklar anlatılmaktadır. Ekolojik ve çevresel değerleri savunan modern toplumun gündeminde yer alan bisiklet ve yaya ulaşımı tasarım ilkeleriyle ikinci bölümün sonunda yer almaktadır. Üçüncü bölümde, bü­yük kentlerde ulaşım sorunlarına çözüm olarak sunulan toplu taşıma tür­leri, taşıma sistemlerinin planlama ve tasarımı ele alınmaktadır. Dördüncü bölüm, ulaşım planlama süreci, kentsel alanda veri toplama yöntemleri, yolculuk talebinin belirlenmesi, yolculukların kentsel alanda dağılımı, türel dağılım ve yükleme aşamaları açıklandıktan sonra kullanılan matematik­sel modelleri içermektedir. Beşinci bölüm, çağdaş toplumun yaşanabilir kentlerini oluşturmak üzere, yolculuk taleplerini yönlendirme amacıyla kullanabilecek çeşitli ulaşım politikalarını açıklamaktadır.   

Kentli nüfusun hızla artması ülkemizin kentsel alandaki sorunlarına çö­zümlerin sağlanmasında yeterli donanımda plancılara gereksinimi de art­tırmaktadır. Türkiye’de 16 üniversite lisans ve/veya lisans üstü düzeyinde Şehir ve Bölge Planlaması eğitimi vermekte ve Planlama Odası’na kayıtlı 5000’i aşan plancı bulunmaktadır. Ulaşım sistemini oluşturan ögeleri ele alan ve planlama yöntemlerini açıklayan bu kitabın içeriği planlama eği­timinde önemli bir yeri olan ulaşım planlama derslerine yardımcı olmak üzere hazırlanmıştır. Eğitim amacına yönelik olmasının yanısıra, bu yayın­la ulaşım planlamasıyla ilgili kurum ve kuruluşlarda çalışanlar ve kent ya­şamıyla ilgilenen tüm okurlara kaynak kitap olması amaçlandı. 

Prof. Dr. İsmet Kılınçaslan kitap içeriğinin oluşturulmasından baskı aşamasına kadar ilgisini esirgememiş, metnin hazırlanmasında çok önem­li katkıları olmuştur. Kendisine teşekkürü bir borç biliyorum.

Prof. Dr. Tülay Kılınçaslan 

Eylül 2012

İÇİNDEKİLER:

1. ULAŞIMIN TARİHSEL GELİŞİMİ

Prof. Dr. Tülay KILINÇASLAN

İLK ve ORTAÇAĞDA ULAŞIM / SANAYİ DEVRİMİNİN ULAŞIM SİSTEMİNE ETKİSİ / XX. YÜZYILDA ULAŞIM / BİLİŞİM ÇAĞINDA ULAŞIM / Kaynaklar

2. ULAŞIM SİSTEMİ ve YOL AĞLARI 

Prof. Dr. Tülay KILINÇASLAN 

ULAŞIM ve YERLEŞME İLİŞKİLERİ / MOTORLU TAŞIT YOLLARI ve TASARIM İLKELERİ / BİSİKLET YOLLARI ve TASARIM İLKELERİ / YAYA YOLLARI ve TASARIM İLKELERİ / OTOPARKLAR ve TASARIM İLKELERİ / Kaynaklar

3. TOPLU TAŞIMA SİSTEMLERİ

Doç. Dr. Ela BABALIK SUTCLIFFE

TOPLU TAŞIMA SİSTEMLERİNİN TANIMI VE SINIFLANDIRMASI / TOPLU TAŞIMA SİSTEMLERİNİN PLANLANMASI / TOPLU TAŞIMA SİSTEMLERİNİN TASARIMI / TOPLU TAŞIMA SİSTEMLERİNİN İŞLETİMİ / Kaynaklar

4. KENTSEL ULAŞIM PLANLAMASI

Prof. Dr. Tülay KILINÇASLAN

PLANLAMA KAPSAM VE SÜRECİ / ARAŞTIRMA VE VERİ TOPLANMASI / ANALİZ VE MODEL KURULMASI / YOLCULUK YARATIM VE ÇEKİM MODELLERİ / YOLCULUK DAĞILIM MODELLERİ / TÜREL DAĞILIM MODELLERİ / TRAFİK ATAMA MODELLERİ / TÜRKİYE’DE ULAŞIM PLANLAMA ÇALIŞMALARI / Kaynaklar

5. KENTSEL ULAŞIM POLİTİKALARI

Prof. Dr. Cüneyt ELKER 

ULAŞIM POLİTİKALARI GEREKLİLİĞİ / ULAŞIM POLİTİKASINDA TARİHSEL GELİŞİM VE ÖGELER / YOLCULUK TALEBİNİN AZALTILMASI / YOLCULUKLARIN TOPLUTAŞIMA YÖNLENDİRİLMESİ / BİREYSEL ULAŞIMIN SINIRLANDIRILMASI / UZUN DÖNEMLİ POLİTİKALAR / DEĞERLENDİRME / Kaynaklar