Ali Rıza Avcan
Adlarını aldığım büyük dedem Ali Çavuş ve onun oğlu dedem Rıza Çavuş‘la ilgili “Ali bin Rıza Çavuş: Saygıyla” başlığını taşıyan 29 Eylül 2025 tarihli yazımı okuyanlar;
Milli Savunma Bakanlığı‘na bağlı İstanbul Harbiye Askeri Müze ve Kültür Sitesi Komutanlığı‘nın, 1. Balkan Savaşı‘nın 5. gününe isabet eden 22 Ekim 1912 tarihinde Edirne yakınındaki Geçkinli‘de şehit olan dedem Ali oğlu Rıza Çavuş için düzenlediği 24 Eylül 2025 tarihli özel törende yanıma oturan Milli Savunma Bakanı Yardımcısı Musa Heybet‘den, bir şehit torunu olarak Ulusal Kurtuluş Savaşı‘nın başlayıp bittiği “Kurtuluş’un ve Kuruluş’un Kenti İzmir“de bir Kurtuluş Savaşı Müzesi açılması için talepte bulunduğumu ve bu talebimin hararetle kabul görerek çevresindeki komutanlara talimat verdiğini; ancak, söz konusu bakan yardımcısının siyasi bir mevkide bulunması nedeniyle bu talebin takip edilerek sonuca ulaşması konusunda özel olarak çalışmamız gereğini dile getirdiğimi bilirler… (1)
Konu ile ilgisi olanların yakından bildiği üzere, Ulusal Kurtuluş Savaşı‘nın bitiminden sonra Mustafa Kemal Atatürk‘ün talebi ile 1927’de İzmir Asar-ı Atika (Arkeoloji) Müzesi‘ne dönüştürülen Aya Vukolos Kilisesi‘nde bir araya getirilen savaşla ilgili askeri malzemeler bir süre sonra kurulan İzmir Belediye Müzesi‘ne devredilmiş ve bu müze de 1950 yılında kapatılarak koleksiyonundaki malzemeler İzmir‘deki diğer müzelere verilmiştir. (2)
Ayrıca İzmir Büyükşehir Belediyesi eski başkanı Tunç Soyer tarafından 9 Eylül 1922 İzmir’in Kurtuluşu‘nun 100. yılı nedeniyle 19 Eylül 2022 tarihinde açılan “100. Yıl Kurtuluş Savaşı Anı Evi“, yeni belediye başkanı Cemil Tugay‘ın girişimiyle 25 yıllığına bu düzeydeki bir anı evini hem müze işletmeciliği hem de finansmanını sağlama açısından yönetemeyeceği bilinen Konak Belediyesi‘ne verilerek bir başlangıç olarak kurulan anı evinin zaman içinde gelişip güçlenerek müzeye dönüşmesinin önü bilinçli bir şekilde kapatılmıştır. (3)
Oysa İzmir, Ulusal Kurtuluş Savaşı‘nın başlayıp bittiği ve savaş sonrasında toplanan İzmir İktisat Kongresi ile kurtuluşun planlandığı kadim bir kenttir. Düşmana atılan ilk kurşunlar, ilk mücadeleler, ilk direnişler bu kentte ve çevresindeki ilçelerde gerçekleşmiş olmakla birlikte; aradan geçen 103 yıl içinde bu kente ve o ulusal mücadeleye layık bir müze, bir eğitim ve kültür merkezi bu kentte açılmamış, bu uzun sürede yöneticilik yapanlar “mask müzesi“, “mutfak müzesi“, “basın müzesi” ve “oyun ve oyuncak müzesi” gibi butik müzeleri açmakla birlikte kentin geçmişiyle bugününe ve geleceğine ışık tutacak bir Ulusal Kurtuluş Savaşı Müzesi‘ni açmaktan kaçınmış, açılanları kapatmış, böylesine ulusal bir ihtiyacın varlığından habersiz görünmüştür.
İzmir’de Ulusal Kurtuluş Savaşı ile ilgili bazı askeri malzemeleri sergilediği bilinen Varyant‘taki İzmir Etnografya Müzesi ile Balçova‘daki İzmir Müze Gemiler Müdürlüğü‘nün ise bu düzeydeki bir ihtiyacı karşılamadığı ortadadır.
O nedenle bugün itibariyle İzmir‘in birilerinin hobi konusu olan mask ya da mutfak müzesinden çok Ulusal Kurtuluş Savaşı Müzesi‘ne ihtiyacı olduğu hepimizin kabul edip üzerinde uzlaştığı bir konudur…
Ayrıca 23-25 Eylül 2025 tarihlerinde görüştüğüm İstanbul Harbiye Askeri Müze ve Kültür Sitesi Komutanlığı‘ndaki yöneticilerden öğrendiğime göre İstanbul Harbiye Askeri Müzesi gelecek yıl büyük bir restorasyona girecek olup uzun bir süre ziyarete kapalı olacaktır. Ayrıca söz konusu müzenin depolarında 50.000’e yakın askeri malzeme bulunup bunun ancak 5.000’i sergilenmektedir.
O nedenle, İzmir‘de uygun bir yerde; örneğin Konak‘taki Atatürk Kültür Merkezi karşısında olup bir zamanlar Güney Ege Saha Deniz Komutanlığı olarak, şu sıralar asker yatakhanesi olarak kullanılan binalar, Halkapınar‘da yanında ufak bir şehitliğin olduğu eski DGM, şimdilerde ise İzmir Büyükşehir Belediyesi Meslek Fabrikası‘nın bulunduğu eski Tuzakoğlu Un Fabrikası binası, Bornova‘da boşaltılmakta olduğu söylenen Mahfel Binası, Kemeraltı‘nda İzmir Valiliği tarafından kaçak olarak restitüsyonu yapılan Aram Hamparsum Hanı ya da en son çare olarak şu sıralar İzmir Büyükşehir Belediyesi‘nin makam binası olarak kullanılan İzmir Belediyesi eski binası (TBMM Milli Egemenlik Evi), İzmir/Ege Kurtuluş Savaşı Müzesi olarak düzenlenmeli, bu müzede ulusal mücadelenin öncesiyle mücadeleye ve sonrasına ilişkin malzeme, bilgi ve anılar çağın en son teknolojik olanakları kullanılarak anlatılmalı, bu kentin kaybolan hafızası yerine yerleştirilmelidir.
Böylesine büyük ve önemli bu görevin İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılması ise, kendi hizmet binasını yapamayan bir belediye olması ve bugüne kadar gösterdiği performans itibariyle mümkün görülmemektedir…
O nedenle elinde oldukça fazla sayıda savaş malzemesi bulunan Milli Savunma Bakanlığı‘na bağlı İstanbul Harbiye Askeri Müze ve Kültür Sitesi Komutanlığı‘nın önümüzdeki yıl uzun sürecek bir restorasyon sürecine girecek olması da dikkate alınarak İzmir‘de yeni bir müzenin açılması yerinde, doğru bir karar olacaktır.
Ben de bu önerinin sahibi olarak hazırladığım dilekçeyi sizlerin de imzasına açmak suretiyle “İzmir, Kurtuluş Savaşı Müzesi’ni istiyor” başlığı altında hem Milli Savunma Bakanlığı, hem de kamuoyu ile paylaşmak istiyor ve bu amaçla yazı ekine koyduğum dilekçe metnini tarafınızca ya da arkadaşlarınızla birlikte imzalandıktan sonra teslim etmeniz ve tüm dilekçelerin benim tarafından Milli Savunma Bakanlığı’na gönderilmesi koşuluyla 29 Ekim 2025 Çarşamba gününe kadar bu konuda aynı düşüncede olup girişimimizi destekleyen aşağıdaki adreslerdeki dostlarıma teslim etmenizi; ayrıca mümkün olduğu kadar çok imza toplanması için bizlere yardımcı olmanızı rica ediyorum…
(1) Ali Rıza Avcan, “Ali Bin Rıza Çavuş: Saygıyla“, Kent Stratejileri Merkezi, 29 Eylül 2025, https://kentstratejileri.com/2025/09/29/ali-bin-riza-cavus-saygiyla/
(2) Kemal Arı, İzmir’in Kurtuluşu ve Yüzbaşı Şerafettin, Üçüncü KIlıç, Zeus Kitabevi, 2008, İzmir, Ekler arasında yer alan İzmir Büyükşehir Belediyesi Harita Şube Müdürlüğü’nün 01.02.2000 tarih, 127/35/33.986-1722 sayılı yazısı.
Islak imzanızı attıktan sonra dilekçenizi teslim edeceğiniz adresler:
- Cem Üsküp, Hür Efe, Kemeraltı 851 Sokak, No. 7, Konak-İzmir
- Birol Üzmez, 45’lik Plak, Kemeraltı-Hisarönü, 914 Sok No. 12 Mirkelam Han girişi, Konak-İzmir
İmza kampanyasına katılmak için indirip dolduracağınız dilekçe örneği:
Kent Stratejileri Merkezi 