Ali Rıza Avcan
İzmir Büyükşehir Belediyesi‘ne ait şirketlerin yönetim kurullarında görev yapanları; yani, her yıl artan miktarlarda zarar eden şirketlerde hiçbir liyakat ilkesi dikkate alınmaksızın yönetim kurulu başkanı ya da üyesi olarak görevlendirilenleri sergilemeye çalıştığımız 30 Temmuz 2023 tarihli yazımızın üstünden tamı tamamına 5 ay 22 gün geçti ve 31 Mart 2024 tarihinde yapılacak mahalli idareler seçimlerine de 2 ay 9 gün kaldı.
Bizse 5 ay 2 gün önce belirlediğimiz şirket arpalıklarındaki son durumun, seçimlere 2 ay 9 gün kala ne şekilde olduğunu merak edip, aradan gelen bu süre içinde kimlerin hani nedenle arpalık almaktan vazgeçtiğini ya da mevcut arpalıklardan pay almaya başlayan yeni isimlerin kimler olduğunu görüp sizlerle paylaşmak istedim.
Ama ondan önce İzmir Büyükşehir Belediyesi şirketlerinin sayısı ile İstanbul ve Ankara büyükşehir belediyesi şirketlerinin, her üç büyük metropolün nüfuslarını da dikkate alarak birbiriyle karşılaştırmak isterim:
Ülkemizin en büyük metropolü İstanbul‘un 2022 yılı nüfusu 15.907.951, Sayıştay‘ın 2022 yılı denetim raporuna göre İstanbul Büyükşehir Belediyesi‘nin doğrudan hissedar olduğu belediye şirketleriyle bu şirketlerin hissedar olduğu şirketlerin toplam sayısı 30 ve şirket başına düşen nüfus miktarı 530.265 kişi.
Başkent Ankara‘nın 2022 yılı nüfusu 5.782.285, Sayıştay‘ın 2022 yılı denetim raporuna göre Ankara Büyükşehir Belediyesi‘nin doğrudan hissedar olduğu şirketlerle bu şirketlerin hissedar olduğu şirketlerin toplam sayısı 15 ve şirket başına düşen nüfus miktarı 385,486 kişi.
İzmir‘in 2022 yılı nüfusu 4.462.056, Sayıştay‘ın 2022 yılı denetim raporuna göre İzmir Büyükşehir Belediyesi‘nin doğrudan hissedar olduğu şirketlerle bu şirketlerin hissedar olduğu şirketlerin toplam sayısı 25 ve şirket başına düşen nüfus miktarı 178.482 kişi. Bu sayı, İzmir Büyükşehir Belediyesi‘nin Sayıştay denetimi sonrasında % 49 payla kurduğu İzgüneş Enerji Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi‘ni dikkate aldığımız takdirde 26’ya, kişi başına nüfus itibariyle 171.618 kişiye düşmüş durumda.
Üç büyük metropol belediyesinin sahip olduğu şirket sayılarını birbiri ile karşılaştırarak vermeye çalıştığımız bu genel bilgiden de anlaşılacağı üzere, İzmir Büyükşehir Belediyesi hizmet ettiği nüfus dikkate alındığında kurduğu ya da hissedar olduğu 26 şirket ile İstanbul ve Ankara‘ya göre daha az nüfusa hizmet eden şirket zengini belediye olma özelliği ile ön plana çıktığı görülecektir. Bu durumu başka bir anlatımla, İzmir Büyükşehir Belediyesi, hizmet ettiği nüfusa göre İstanbul ve Ankara‘dan daha fazla sayıda şirkete sahip bir holding olarak hizmet veriyor diye de ifade edebiliriz.
Aslında bu karşılaştırmayı her üç metropoldeki belediye şirketlerinin personel sayısını, bütçe ve bilançolarıyla yönetim kurulu başkan ve üyelerine ödenen huzur haklarını da dikkate alarak daha net bir karşılaştırma yapmak isterdik; ama bu şirketlerin neler yaptığını ya da yapamadığını kamuoyundan gizleyen “ticari sır” kavramı nedeniyle -ne yazık ki- yapamıyoruz.
Gelelim bu 26 şirketi tek tek inceleyerek 30 Temmuz 2024 tarihinden bu yana nelerin değiştiğini görmeye… Ancak ondan önce, bu kez yazdığım aşağıdaki yazı ve tablolarda, bir önceki yazımda ve o yazıya eklediğim tablolarda olduğu gibi İzmir Büyükşehir Belediyesi yöneticisi olup şirket yönetim kurullarında görev alanları, belediyedeki görev ve unvanları ile değil, sadece “İBB” ibaresi ile tanımlayacağımı ifade etmek isterim. Çünkü belediye yöneticisi olan bu kişilerin görev yerleri, unvan ve görevleri devamlı değiştirildiği; hatta bazılarının hangi görevde hangi unvanla çalıştığı belli olmadığı için yazdıklarımın zaman içinde değişmemesi için adını verdiğim kişileri sadece “İBB” yöneticisi olarak tanımlayacağım.
Tabii ki verdiğim bu bilgilerde yanlışlık ya da eksiklikler olabileceğini baştan kabul etmek isterim. Zira çoğu belediye şirketinin İnternet sayfasında bize bu bilgileri tam ve doğru verecek olan “Bilgi Toplumu Hizmetleri” bölümü olmadığından ya da İZENERJİ İnternet sayfasında olduğu gibi olanlarda eksik ve yanlış bilgiler yer aldığından, bazen alınan kararların Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi‘nde yayınlanıp resmileşmesi prosedürü geriden geldiği için, yapmış olabileceğim yanlışlık ya da eksikliği, yapacağınız uyarılar üzerine düzeltmeye hazır olduğumu belirtmek isterim.
1) İZBETON İZMİR BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ BETON VE ASFALT ENERJİ ÜRETİM VE DAĞITIM TESİSLERİ SU KANALİZASYON TİCARET VE SANAYİ A.Ş.
İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer‘in şirket yönetimine yerleştirdiği siyasi kadronun, İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi‘nin kendisine verdiği yetkiyi belediye-şirket-kooperatif-taşeron şeklinde uzanan “saadet zinciri“ne devrettiği bu dönemde İZBETON‘un sermayesi bu dönemde 986.550.000 liradan 1.186.550.000 liraya çıkarılmış, diğer yandan da yönetim kurulu üyesi olarak görev yapan İzmir Büyükşehir Belediyesi Sosyal Hizmetler Dairesi Başkanı Ulaş Aydın ile İzmir Büyükşehir Belediyesi Seferihisar Koordinatörü Mehmet Gürhan Özata kendilerinden beklenen siyasi performansı sergileyerek Bayraklı ve Seferihisar‘dan belediye başkan aday adayı olmuşlardır.
İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer‘in başkanlığındaki yönetim kurulunun geride kalan üyeleri ise İzmir Büyükşehir Belediyesi’nde değişik düzeylerdeki görev yapan Barış Karcı, Orhan Sertaç Dölek, Belma Özeş, Levent İşler, Gürkan Erdoğan, Dr. Gaffar Karadoğan, Sevcan Tınaztepe, Burhan Ergül, Ahmet Ata Temiz, Birkan Acar ve Murat Yenigül ile Bornova Anadolu Lisesi (BAL) mezunu serbest diş hekimi Mahmut Bahadır Elmacı şeklinde sıralanabilir.
2) GRAND PLAZA – İZMİR BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ GRAND PLAZA GIDA OTELCİLİK VE TURİZM İŞLETMELERİ A.Ş.
Grand Plaza A.Ş. bu dönemde 80 milyon liralık zarar mahsubu yapmak amacıyla sermayesini önce 213.458.415 liradan 168.458.415 liraya indirip daha sonra da 248.458.415 liraya çıkarmıştır. Söz konusu şirketin bu şekilde zarar etmesine neden olan yönetim kurulu başkanı Hasan İkat Karşıyaka belediye başkan aday adayı olmak amacıyla yönetimden ayrılmış, yönetim kurulunun pek de tanımadığımız diğer üyeleri İsmail Hoca ve Boran Karabağlı ile bir dönem CHP il başkan yardımcısı olan Kemal Özdönmez; ayrıca, deprem konutları yapımında edindiği bilgi ve deneyimi otelcilik, turizm ve yeme-içme sektörüne sunan (!) İZDEDA, İzmir Depremzedeleri Dayanışma Derneği genel sekreteri Aytekin Keskin de yönetim kurulu üyeliklerinden ayrılmıştır.
Yönetim kurulu başkan vekili olarak görev yapan belediye yöneticisi Hakan Öztürk başkanlığındaki yönetim kurulunun bugünkü üyeleri ise belediye yöneticileri Özgür Ozan Yılmaz, Güzin Özbaş, Yavuz Uçar, Hülya Şahin, Mihriban Yanık, Mete Güzelocak, İsmail Derse, Hüseyin Gürbüzer, Filiz Yücesoy Delibaşlar, araştırmacı ve yazar Yaşar Ürük ve Fatih Özkurt, şehir plancısı Ali Süha Sabuktay ile “Tunç Soyer’in taziye temsilcisi” olarak anılan Mustafa Yıldız‘dır..
3) İZTEK – İZMİR İNOVASYON VE TEKNOLOJİSİ A.Ş.
Eski adı Ünibel A.Ş. olan bu şirkette, aradan geçen zaman içinde yönetim kurulu başkanı Ayhan Balıkçı ile Selçuk belediye başkan aday adayı olan başkan vekili Şerafettin Budak ve Buca belediye başkan aday adayı olan Ali Hıdır Uludağ görevlerinden ayrılmıştır. Ayhan Balıkçı‘nın görevden ayrılma nedeni bilinmemektedir.
Yönetim kurulu başkan vekili ve belediye yöneticisi Kader Sertpoyaz başkanlığındaki yönetim kurulunun diğer üyeleri ise belediye yöneticisi Çağrı Çelik, Kerem Girişken, Tamer Nurgöz, Mustafa Ceyhun Minareci, İbrahim Gürbüz ve Serap Gül‘dür.
4) İZELMAN GENEL HİZMET OTOPARK ÖZEL EĞİTİM İTFAİYE VE SAĞLIK HİZMETLERİ TİCARET A.Ş.
30 Temmuz 2023 tarihinden bu yana geçen zaman daha önce yönetim kurulu üyesi olan Bornova belediye başkanı ve Aziz Kocaoğlu döneminin İzmir Büyükşehir Belediyesi başkan vekili Süleyman Sırrı Aydoğan ile gazeteci ve yazar Eren Aysal Yığcı yönetim kurulu üyeliğinden ayrılmışlardır.
ESHOT genel müdürü Erhan Bey‘in başkanlığını yaptığı yönetim kurulunun mevcut üyeleri belediye yöneticileri Ertuğrul Tugay, Yücel Erten ve İlyas Özgüven ile Yapı Kredi Yayınları‘nın eski yayın yönetmeni reklamcı Raşit Çavaş, eski sinema eleştirmeni Vecdi Sayar, Bilgi Üniversitesi öğretim üyesi Serhan Ada, emekli eğitimci ve siyasetçi Aytekin Sözen, Çiğli Belediyesi ile İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi‘nin üyesi, eski kültür bakanı Burhan Suat Çağlayan‘dır.
5) İZULAŞ – İZMİR ULAŞIM HİZMETLERİ VE MAKİNA SANAYİ A.Ş.
30 Temmuz 2023’den bu yana bu şirketteki tek değişiklik, yönetim kurulu başkanı Kerim Özer‘in bir kez daha Bayraklı‘dan belediye başkan aday adayı olması nedeniyle görevinden ayrılmasıdır. Onun dışında geriye kalan İBB yöneticileri Hamdi Ziya Aydın, Turgay Akkaya, Ali Celal Ergin, Tülay Yılmaz, Melek Ünlü ve Semih Kök, Muş, Bulanık ilçesine bağlı Sarıpınar Belediyesi‘nin eski başkanı Deniz Ateş ile “vazgeçilemez olma hali” nedeniyle yıllardır yönetim kurulu üyesi olan Azimet Gürbüz ile gazeteci olarak bildiğimiz Hasan Erel‘in “murahhas üye” olarak göreve devam ettikleri görülmektedir.
6) İZFAŞ – İZMİR FUARCILIK HİZMETLERİ KÜLTÜR VE SANAT İŞLERİ TİCARET A.Ş.
Yönetim kurulu üyelerinin yerini muhafaza etmesi açısından en istikrarlı belediye şirketi anlaşılan o ki, İZFAŞ‘tır. Yine zararla anılan bu şirkette Tunç Soyer yönetim kurulu başkanı, belediye yöneticileri Ali İhsan Özgürman, Şahin Beygu ve Şule Kök Yıldırım, belediye dışı kontenjandan Ender Yorgancılar, Işınsu Kestelli, Jak Eskinazi, Mahmut Özgener, SODEM avukatı Canan Karaosmanoğlu Alıcı, DİDER başkanı Ahmet Güler ve EgedeSonSöz isimli internet gazetesinin yazarı Osman Tayfun Maro uluslararası fuarcılık konusundaki engin bilgi ve birikimleriyle yönetim kurulu üyesi olarak yerlerini koruyorlar ve huzur haklarıyla diğer ödentileri, özellikle de seyahat masraflarını almaya devam ediyorlar.
7) İZDENİZ – İZMİR DENİZ İŞLETMECİLİĞİ NAKLİYE VE TURİZM TİCARET A.Ş.
Yıllardır büyük boyutlarda zarar edip en nihayetinde İzmir Büyükşehir Belediyesi‘nden sefer başına para alarak ayakta durmaya çalışan İZDENİZ‘de, yine kendi cemaatinin desteğini alarak seçilecek olan yönetim kurulu üyesi Ulvi Puğ seçimlerde belediye meclis üyesi aday adayı olmak amacıyla ayrılmış durumda. Onun dışındakiler ise; yani MTS Denizcilik şirketinin ortağı olan Osman Hakan Erşen yönetim kurulu başkanlığına, belediye yöneticileri Aysel Özkan, Övünç Özgen, Necdet Evrim Eryılmazlı, Kadir Yıldız, Arif Kutsi Güder, Öner Özer, Banu Dayangaç, Sezer Hakan Alpsoykan, Serdar Sadi, Ferit Çağlar ve Ali Kılıç yönetim kurulu üyesi olarak huzur haklarını almaya devam ediyorlar.
Devamlı zararla ve şikayetle anılan bu şirketin yönetim kurulu üyesi Muzaffer Ayhan Kara ise, “lüzumsuz üye olma” halini sürdürdüğü bu süreçte, muhtemelen 2019 yılında yaptığı gibi Tunç Soyer‘in tivitlerini (pardon, artık bundan böyle X diyeceğiz) biriktirerek ikinci bir e-kitap yapma çalışmalarını sürdürüyordur.
8) İZMİR METRO – İZMİR BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ METRO İŞLETMECİLİĞİ TAŞIMACILIK İNŞAAT SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
30 Temmuz 2023’den bu yana sermayesi 298.000.000 liradan 668.000.000 liraya çıkarılan şirketin yönetim kurulundaki tek değişiklik, yönetim kurulu üyesi Melih Yalçın‘dan ayrılması nedeniyle boşalan koltuğa belediye yöneticisi Bayram Köse‘nin eklenmiş olması. Onun dışında kalan Sönmez Alev yönetim kurulu başkanlığına, Raif Canbek yönetim kurulu başkan vekilliğine, belediye yöneticileri Türkan Özgür, İsmail Duran, Hakan Uzun, Vahyettin Akyol, Gökhan Daca, İlker Kozan ve bir zamanlar Bornova belediye başkanlığı ile İzmir Büyükşehir Belediyesi başkan vekilliği yapan Süleyman Sırrı Aydoğan halen yönetim kurulu üyeliği görevini sürdürüyorlar.
9) EGEŞEHİR YAPI PLANLAMA MÜŞAVİRLİK VE TEKNOLOJİ A.Ş.
Diğer şirketlerde karşımıza çıkan, ilerde bir gün; özellikle de yerel seçimlerde ya da milletvekilliği seçimlerinde aday olabilmesi için bir belediye şirketinin yönetim kurulu başkanlığı ya da üyeliği koltuğuna oturtularak beslenenlerin vakt-i zamanı geldiğinde aday olarak o koltuğu terk etmesi olayına kısa adı olan Egeşehir olan bu şirkette de rastlıyoruz. Bir zamanlar İzmir milletvekili ve genel başkan yardımcılığı koltuğuna oturup yakın zamanda CHP İstanbul il başkanı Canan Kaftancıoğlu ile birlikte davranan Zeynep Altıok‘un vakt-i kerahatinde boşalan koltuğu Sabit Ateş tarafından doldurulmuş durumda.
Sabit Ateş, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi‘nin 21 Mart 2022 tarih, 10549 sayılı 10541 sayılı 31 Mart 2022 tarih, 10541 sayılı nüshalarındaki iki ayrı ilama göre Buca‘da ikamet eden Melih Arayan tarafından 21 Mart 2022 tarihinde 100.000 liralık sermaye ile kurulan Santim Makina İnşaat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi‘ni aradan 10 gün geçtikten sonra; yani 31 Mart 2022 tarihinde, -her ne olduysa- devralan ve gazeteci Erhan Gülenç‘in Yeni Asır Gazetesi‘nin 27 Ekim 2022 tarihli nüshasındaki yazısındaki iddiaya göre devraldığı bu şirket ile İzmir Büyükşehir Belediyesi ile İZTARIM ve Grand Plaza şirketlerinden ihaleler almaya başlayan Santim Makina İnşaat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi‘nin tek ortağı. Anlaşılan o ki, böylelikle alıcı ile satıcının aynı masa çevresinde bir araya geldiği bir yönetim kurulu oluşturulmak istenmiş. (1)
Egeşehir‘in şu anki yönetim kurulu Tunç Soyer‘in BAL‘lı arkadaşı olup aynı zamanda İzmir Büyükşehir Belediyesi Spor Kulübü‘nün başkanlığını yapan Ersan Odaman‘ın başkanlığında belediye yöneticileri Candan Dipli, ÖMer Güngörmüş, Kemal Kılıç, Hakan Orhunbilge, Tarık Ada, Mehmet Anıl Kaçar ve Ayten Başaran ile MTU Mimarlık şirketinin sahibi Erdal Kemahlıoğlu, EPŞ şirketinin sahibi Temel Yakşi ve Santim Makina Ltd. sahibi Sabit Ateş‘den oluşuyor.
10) İZBAN – İZMİR BANLİYÖ TAŞIMACILIĞI SİSTEMİ TİCARET A.Ş.
30 Temmuz 2023’den bu yana sermayesini 2 Milyar liradan 2 Milyar 550 Milyona çıkaran şirketin yönetimindeki tek değişiklik eski Kültür ve Sanat Dairesi, yeni Ulaşım Dairesi Başkanı Kadir Efe Oruç‘un şirketin yönetim kurulu üyesi olması, Kadir Efe Oruç‘un bu göreve gelebilmesi için de genel sekreter yardımcısı Özgür Ozan Yılmaz‘ın yönetim kurulu üyeliğinden ayrılmasıdır.
İZBAN yönetim kurulu şu an itibariyle yönetim kurulu başkanı olarak Raif Canbek, yönetim kurulu üyeleri olarak İBB adına Mehmet Oğuz Ergenekon, Kadir Efe Oruç, Sönmez Alev, TCDD adına Mehmet Rahmi Gül, Hacer Eke, Cemal Yaşar Tangül ve Mehmet Seçkin Mutlu‘dan oluşmaktadır.
11) İZDOĞA – İZMİR BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ ÇEVRE KORUNMASI İYİLEŞTİRİLMESİ MÜŞAVİRLİK VE PROJE HİZMETLERİ TİCARET VE SANAYİ A.Ş.
Tunç Soyer‘in birinci dereceden makbul danışmanı Güven Eken‘in kontrolündeki bu şirketteki tek değişiklik bir zamanlar İZSU Strateji Geliştirme Dairesi başkanı iken -her ne sebeple olursa olsun- APİKAM‘a gönüllü gitmeyi tercih ettiğini söyleyen Özgür Akkavak‘ın koltuğunu Kültür ve Sanat Dairesi Başkanı Ceren Umay‘a bırakmasıdır.
Bu değişiklikle birlikte İZDOĞA‘nın yönetim kurulu, Güven Eken‘in başkanlığında belediye yöneticileri A. Suphi Şahin, Lütfi Ünal, Hatice Gökçe Başkaya, Cemal Mete ve Şevket Meriç‘le AKP‘ye yakınlığı ile bilinen “Kemalpaşalılar Grubu“na dahil olduğunu söyleyen elektrik mühendisi Muzaffer Salih Ertan, Kadıköy eski belediye başkanı Selami Öztürk ve İYTE öğretim üyesi şehir plancısı Koray Velibeyoğlu‘ndan oluşmaktadır.
12) İZENERJİ İNSAN KAYNAKLARI TEMİZLİK BAKIM ONARIM ENERJİ GÜVENLİK HİZMETLERİ İLAÇLAMA VE TURİZM SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
Belediyenin taşeron şirketi olarak tanınıp bilinen İzenerji yönetimindekilerin kim olduğu ise biraz karışıktır. Zira İzenerji‘ye ait İntermet sayfasının “Yönetim Kurulu” bölümünde Ali Ercan Türkoğlu yönetim kurulu başkanı, Alim Murathan yönetim kurulu başkan vekili, Gülfem Saydan Sanver, Haluk Karabulut, Kader Sertpoyraz, Nefise Meltem Turgut, Tayfun İlhan, Yağmur Han Şenel ve Yusuf İncili‘nin yönetim kurulu üyesi fotoğrafları konulup özgeçmişleri yazılarak belirtildiği halde, aynı İnternet sayfasının “Bilgi Toplumu Hizmetleri” bölümünde bu isimlere ek olarak Figen Seyis‘in ve Alper Kalaycı‘nın adı geçmektedir.
Diğer yandan Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi‘nin 11 Nisan 2023 tarih, 10809 sayılı, 25 Nisan 2023 tarih, 10818 sayılı ve 21 Temmuz 2023 tarih, 10876 sayılı nüshalarında yayınlanan bu şirkete ait son üç ilamda Ali Ercan Türkoğlu yönetim kurulu başkanı, Alim Murathan yönetim kurulu vekili, Ayşe Arzu Özçelik, Figen Seyis, Gülfem Saydan Sanver, Haluk Karabulut, Kader Sertpoyraz, Tayfun İlhan, Yusuf İncili, Hasan Tahsin Kocabaş ve Nefise Meltem Turgut yönetim kurulu üyesi olarak gözükmektedir. Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi‘nde yayınlanmış ilamlarda adı geçmeyen kişilerin yönetim kurulu üyesi olarak kabulü halinde, bu isimlerin katılımıyla alınan kararlar Ticaret Hukuku hükümlerine göre geçersiz olup hukuki birçok soruna yol açacağından yönetim kurulu üyelerinin değişimine ilişkin kararların bir an önce Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde yayınlanarak bu yanlışlığın giderilmesi gerekmektedir.
Diğer yandan henüz resmileşmemiş olan yeni yönetim kurulu üyelerinden Alper Kalaycı‘nın ENSİAD – Enerji Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği yönetim kurulu başkanı olduğu, belediye yöneticisi Yağmur Han Şenel‘in ise daha önce Karşıyaka Belediyesi‘nin Kent A.Ş.‘nde yönetim kurulu üyesi olarak görev yaptığı belirlenmiştir.
Devam Edecek…
Kent Stratejileri Merkezi 